Gaspard de la nuit (Ravel)
Gaspard de la nuit: Drie gedichten voor piano naar Aloysius Bertrand is een drieluik voor solo piano van Maurice Ravel uit 1908. Het stuk staat algemeen bekend als moeilijk speelbaar. Ravel was onder de indruk van Islamej van Mili Balakirev en wilde een compositie schrijven die moeilijker was dan het werk van de Rus. Samen met werken van Charles-Valentin Alkan en Kaikhosru Shapurji Sorabji ziet men het als een van de qua techniek moeilijkere stukken voor pianosolo die gecomponeerd zijn, maar tegenwoordig zijn er composities die als nog moeilijker beschouwd kunnen worden, zoals werken van Iannis Xenakis, Michael Finnissy, Leopold Godowsky en Frederic Rzewski.
Gaspard de la nuit Trois poèmes pour piano d'apres Aloysius Bertrand | ||||
| Componist | Maurice Ravel | |||
| Gecomponeerd voor | piano solo | |||
| Compositiedatum | 1908 | |||
| Première | 9 januari 1909 | |||
| Duur | 23 minuten | |||
| Oeuvre | Oeuvre van Maurice Ravel | |||
| ||||
De componist zei volgens pianist Vlado Perlemuter over dit werk: "Ik wilde een karikatuur maken van de Romantiek. Misschien ben ik daar te ver in gegaan." [1]
Het manuscript bevindt zich momenteel in het Harry Ransom Humanities Research Center van de Universiteit van Texas in Austin, Texas
Compositie
Het werk bestaat uit drie delen, gebaseerd op gedichten van Aloysius Bertrand:
- Ondine (opgedragen aan Harold Bauer)
- Le Gibet (opgedragen aan Jean Marnold)
- Scarbo (opgedragen aan Rudolph Ganz).
Ondine
Ondine is een verhaal over een waterfee, die zingt om de voorbijganger te verleiden en die mee te nemen naar haar rijk, diep op de bodem van de zee, in een driehoek van water, vuur en aarde. Het stuk bevat technische uitdagingen voor de rechterhand, zoals wilde cadenzen, filigrain passagewerk, snelle akkoordwisselingen, glissando's, koraalachtige motieven en veel chromatiek.
Le Gibet
Le Gibet (='de galg') is een angstaanjagend werk, waarin de luisteraar met verbazing aanschouwt waar hij getuige van is. "Er weerklinkt een klok tegen de muren van een stad met aan de horizon het karkas van een gehangene, roodgekleurd door de ondergaande zon". Dit stuk bevat meer dan 20 verschillende stijlen en melodielijnen; de zich herhalende B-noten moeten echter in dezelfde stijl gespeeld worden, zoals een triest klinkende macabere dodenklok.
Scarbo
Scarbo is een klein vijandig wezen — half trol, half geest — een duivelse dwerg, die pirouettes maakt, plots verschijnt en weer verdwijnt, je bang maakt in je eigen huis. Een nachtmerrie-achtige scène. Scarbo zou "scarabée" (mestkever) kunnen betekenen. In tegenstelling tot het statische 'Le Gibet' is 'Scarbo' een wild en beweeglijk stuk. De technische moeilijkheden van het stuk zijn wilde arpeggio’s, zich snel herhalende noten en moeilijke handbewegingen, sprongen en verbindingen van wijd uiteengelegen akkoorden.
Gedichten
 Ondine, het gedicht van Bertrand dat in de partituur staat in de originele eerste uitgave uit 1908 |  Gibet, het gedicht van Bertrand dat in de partituur staat in de originele eerste uitgave uit 1908 |  Scarbo, het gedicht van Bertrand dat in de partituur staat in de originele eerste uitgave uit 1908 |
Aanvullende info
Volgens Siglind Bruhn, in Images and Ideas in French Piano Music (Pendragon Press, 1997) zou de oorsprong van de naam Gaspard teruggaan tot het oude Perzië, waar het de betekenis de koninklijke schatbewaarder heeft.
Gaspard de la nuit ging in première op 9 januari 1909 in Parijs; het werd uitgevoerd door een vriend van Ravel: Ricardo Viñes, die meerdere premieres gaf van diens pianowerken. Het werk inspireerde later Olivier Messiaen.
| Bronnen, noten en/of referenties
Bronnen
Referenties
|