GAK-gebouw
Het GAK-gebouw is het voormalige kantoorgebouw van het Gemeenschappelijk Administratiekantoor (GAK) aan het Bos en Lommerplantsoen (bij het Bos en Lommerplein) in Amsterdam-West.
Het werd gebouwd tussen 1957 en 1960 en was bij de opening op 1 september 1960 een van de grootste en modernste kantoorgebouwen van Nederland. Het GAK-gebouw is de laatste grote schepping en tegelijk een hoogtepunt in het oeuvre van architect Ben Merkelbach (1901-1961), stadsbouwmeester in Amsterdam van 1956 tot 1961. Door het warmteabsorberend groene glas kreeg het gebouw al vanaf het begin de bijnaam het "Aquarium".
In 2005 kwam het gebouw leeg te staan. Inmiddels is het gerenoveerd voor gebruik als (studenten)woningen. 'De Studio', zoals het herinrichtingsproject heet, omvat 551 appartementen verdeeld over elf woonlagen.
Geschiedenis
Het GAK droeg sinds 1952 zorg voor de administratie bij de uitvoering van de Werkloosheidwet en de Sociale Verzekeringswet. Het zat verspreid over de stad in 23 kantoren. Om alle afdelingen onder één dak te brengen kreeg Merkelbach de opdracht het GAK-gebouw te ontwerpen. Toen hij stadsbouwmeester werd droeg hij de leiding over aan zijn voormalige compagnon Piet Elling, die samen met Alexander Bodon het werk voltooide.
Er werkten 3.000 mensen in het gebouw, die binnen de afdelingen verdeeld waren over 'dorpen' van 12 tot 28 medewerkers. Dit om in het grote gebouw de menselijke schaal te waarborgen.
Het bouwwerk is 155 meter lang en 47 meter hoog, heeft elf verdiepingen, en bestaat uit twee vleugels verbonden door een vooruitspringend middendeel.
Het gebouw werd omgeven door een beeldengalerij met pergola, een vijver en zitbanken naar ontwerp van H. Hartsuyker en groenvoorzieningen ontworpen door de landschapsarchitecte Mien Ruys (1904-1999).
Het GAK-kantoor was een vroeg voorbeeld van een geheel geklimatiseerd gesloten gebouw. Alleen de ramen in de kantines en op de begane grond konden geopend worden.
Bij de bouw zijn uitsluitend moderne materialen en constructietechnieken gebruikt: staalskeletbouw, betonvloeren, aluminium vliesgevels met dubbele beglazing voor de kantoorvleugels en stalen vliesgevels met enkel glas voor het middengedeelte.
Als prototype voor een gebouw met vliesgevel gold het Lever House uit 1947 in New York. Met het kort tevoren gebouwde gebouwde verzekeringskantoor van maatschappij De Utrecht in Rotterdam (architect J.J.P. Oud) behoorde het GAK-gebouw ook tot de eerste bouwwerken in Nederland met een aluminium gevel.