Franse Nederlanden

De Franse Nederlanden beslaan het gebied dat destijds bij de Nederlanden behoorde maar in de 21e eeuw in Frankrijk ligt:

• De vroegere Franse provincie Flandre, met
  • Frans-Vlaanderen of Zuid-Vlaanderen, het zuidelijk deel van het graafschap Vlaanderen
  • Frans-Henegouwen, het westelijke deel van het graafschap Henegouwen
  • Kamerijk en het Kamerijkse
• Artesië

Sommigen rekenen Picardië boven de rivier de Somme erbij.

In 1549 bepaalde keizer Karel V in de Pragmatieke Sanctie (1549) dat de Bourgondische Kreits voortaan ondeelbaar zou zijn en bij overerving over zou gaan binnen de mannelijke en vrouwelijke lijn van zijn familie. Daarmee scheidde hij de Nederlanden (de naam die hij voor dit gebied introduceerde) af van Frankrijk en van het Duitse Rijk. In de Pragmatieke Sanctie verklaarde keizer Karel V:

Wij, Karel, bij de gratie Gods Rooms Keizer (...) laten weten aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, dat wij geoordeeld hebben dat het van groot belang is voor onze voornoemde landen (...) dat zij in de toekomst altijd onder eenzelfde vorst zouden blijven die ze in één geheel zou houden, wetend dat hun deling ten gevolge van succesies en erfenissen hun ondergang en ruïne zou betekenen. Afgescheurd en van elkaar gescheiden zouden zij ten prooi kunnen vallen aan buurstaten (...). Dit zal echter kunnen vermeden worden indien onze landen altijd in het bezit blijven van één vorst die ze als één geheel bestuurt. Gegeven in onze stad Brussel in de maand november van het jaar Onzes Heeren 1549.

De Franse Nederlanden zijn in verschillende stappen door Frankrijk geannexeerd o.a. als uitvloeisel van de Vrede van de Pyreneeën, welke de afsluiting vormde van de Dertigjarige Oorlog tussen Spanje en Frankrijk. Later in 1677, als resultaat van de door Stadhouder Willem III verloren Slag aan de Pene, werd een deel van Vlaanderen geannexeerd. Een en ander werd definitief vastgesteld tijdens de Vrede van Nijmegen in 1678. Dat deze geschiedenis leeft in deze streek blijkt o.a. uit het feit dat men in Noordpene (Frankrijk) een klein museum heeft gebouwd om deze veldslag te herdenken (Bezoekerscentrum 'Slag aan de Peene').

De naam wordt regelmatig gebruikt in projecten die zich bezighouden met de culturele band tussen Noord-Frankrijk en het Nederlandse taalgebied.[1]

De culturele vereniging Ons Erfdeel brengt sinds 1976 een jaarboek "De Franse Nederlanden - Les Pays-Bas Français" uit over het gebied en zijn culturele relatie met Vlaanderen en Nederland[2]. De Kortrijkse universiteit KULAK huisvest de "Bibliotheek De Franse Nederlanden", met een collectie over de literatuur en geschiedenis van de regio, evenals een "Archief de Franse Nederlanden" met documenten over regionalistische bewegingen in Noord-Frankrijk[3].

In Noord-Frankrijk stuurden actiegroepen petities rond om de naam te veranderen en Dowaai weer als hoofdstad te kiezen[4][5].