Filips III van Croÿ

De gevangenneming van de Hertog van Aarschot en andere edelen in het Hof van S. Baefs te Gent, 28 oktober 1577. Prent uit 'De Nassausche Oorloghen' van W. Baudartius.

Filips was de jongste zoon van Filips II van Croÿ en Anne van Croÿ-Chimay. De adellijke titels kwamen hem toe na de moord op zijn broer Karel in 1551. In 1555 werd Aarschot door koning Filips II tot Vliesridder geslagen. Als diens ambassadeur woonde hij de Rijksdag van Frankfurt bij in 1562.

In 1563 verzette Aarschot zich tegen Willem de Zwijger uit religieuze overwegingen: als overtuigd Rooms-katholiek was hij trouw aan de paus, en wilde niet ingaan op de vraag tot afzetting van kardinaal Granvelle. Ook zijn tevredenheid bij de moorden tijdens de Bartholomeusnacht in augustus 1572 werd hem in protestantse kringen niet in dank afgenomen.

In 1576 sloot Aarschot zich aan bij de overgrote meerderheid van Nederlandse edelen die niet opgezet waren (ingenomen waren) met de aanstelling van Juan van Oostenrijk als landvoogd der Nederlanden. Hij was ook een van de leidende figuren die Matthias van Oostenrijk aanzochten om de nieuwe landvoogd te worden. Tegelijk werd Aarschot door de Staten-Generaal te Antwerpen (nadat de Spaanse troepen daar vertrokken waren) verkozen tot stadhouder van Vlaanderen op 20 september 1577. Dit was echter een doorn in het oog van o.a. de calvinistische Gentse bourgeoisie die met een machtsgreep op 28 oktober 1577 de Gentse Republiek stichtten en tijdens schermutselingen in de stad de hertog konden gevangennemen. Aarschot werd enkel vrijgelaten onder de voorwaarde dat hij zijn mandaat zou neerleggen; dit gebeurde op 10 november 1577. Er kwam voor hem voorlopig geen nieuwe Staatse stadhouder in Aarschots plaats; daaraan hadden de calvinistisch-republikeinse machthebbers Jan van Hembyze en François van Ryhove, noch de meer gematigde Staten-Generaal in Antwerpen, noch de koning in Madrid behoefte.

Na zijn vrijlating herstelde Aarschot zijn betrekkingen met de koning, waardoor hij weer werd opgenomen in het bestuur van de Nederlanden. Wanneer echter in 1595 de graaf Pedro Henriquez de Acevedo als landvoogd werd aangesteld, hield hij het voor gezien en trok zich terug in Venetië, waar hij korte tijd later overleed.

Filips III huwde op 24 januari 1558 met Jeanne van Halewyn dochter van Jean van Halewyn en Jossyne de Lannoy. Uit dit huwelijk werden drie kinderen geboren:

• Karel III van Croÿ, hertog van Aarschot.
• Anna van Croÿ-Chimay (1564-1635), die huwde met Karel van Arenberg.
• Margaretha van Croÿ.

• Filips III van Croÿ, derde hertog van Aarschot. Universiteit Leiden^{[dode link]}