De Cirkel (bedrijf)

Het bedrijf werd opgericht door Jan Schröfer (1906-) die zoon was van Martinus Schröfer en Alida Welling. Dit was een geslacht van meubelmakers. Martinus was ook conciërge bij de Sociëteit De Witte.

Jan Schröfer werd centrale-verwarmingsmonteur en was idealistisch socialist en lid van de Arbeiders Jeugd Centrale. Daar kwam hij in contact met de denkbeelden van Bauhaus. Ook de denkbeelden van De Stijl en de Woodbrookers spraken hem aan.

Met zijn broer Willem Schröfer, Henk Kunst en Sjoerd Schwitters richtte hij in 1932 de Belangengroep Vier (BG4) op, die zich met bouwtechniek, reclame, foto en film bezighield. Hiervoor ontwierp Jan Schröfer stalen meubelen, waaronder de Zitnorm A Stoel. In 1934 werd deze groep opgeheven, maar Henk Kunst bracht Jan in contact met Ahrend en hij zette zijn in een gehuurde loods begonnen bedrijfje voort onder de naam NV De Cirkel. Pas in 1940 maakte dit bedrijf winst, maar Ahrend zette de producten van De Cirkel af op de markt. In 1938 werkten er 60 mensen bij De Cirkel. In 1941 nam Ahrend een meerderheidsbelang in De Cirkel.

Jan Schröfer zette zich in voor zijn bedrijf, maar was idealistisch waar Jacobus Ahrend vooral een zakenman was. Het assortiment bestond uit stoelen, taboeretten, tafels, confectierekken, tekentafels en bureaus. In 1940 kwam daar ziekenhuismeubilair bij. Geleverd werd aan ook woninginrichters, zoals Metz & Co en Vroom & Dreesmann.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog namen de verliezen weer toe. Vanaf 1941 was de productie van stalen meubelen niet meer toegestaan, daar het staal voor minder vredelievende doeleinden van node was. Overigens werden door De Cirkel ook Duitse orders geaccepteerd, waaronder hospitaalbedden en onderzoekstafels. Uiteindelijk liep het personeelsbestand terug tot 7 mensen. In 1945 heeft de bezetter nog het machinepark ontmanteld. Wel was Schröfer erin geslaagd om voorraden te vormen en te verbergen, zodat na de bevrijding onmiddellijk met de productie van een nieuwe werkstoel kon worden gestart.

Na de bevrijding wilde Ahrend geen grote bedragen in De Cirkel steken, omdat de positie van De Cirkel niet altijd even rooskleurig was. In 1951 kwam de nieuwe fabriek te Zwanenburg gereed. Amerikaanse legerorders stelden het bedrijf in staat om wat kapitaal op te bouwen. Er werden onder meer fauteuils, stoelen, tafels, rekken, lichtdrukapparatuur en tekentafels geproduceerd. Rationalisatie van het steeds uitdijende assortiment was aanvankelijk niet aan de orde.

Friso Kramer, Revolt stoel uit 1953

De Cirkel kreeg na de bevrijding vrijwel de vorm van een werkgemeenschap met zeer goede sociale voorzieningen. Schröfer wilde de idealen van Industriële vormgeving verder uitdragen, met name op het gebied van kantoorinrichting. Tot 1966 kende men bij De Cirkel de vormgevers: Jan Schröfer, Friso Kramer, Wim Rietveld en O.O. Kolthof. Wim Rietveld had eerder voor Gispen gewerkt. Friso Kramer kwam in 1947 in dienst en in 1952 ontwierp hij de Revolt stoel, die weliswaar aardig voor het oog was, maar die nogal eens placht te bezwijken tijdens het zitten. Toch werd deze stoel uiteindelijk een succes, en ze werd gevolgd door de Repose armstoel, de Revolt draaistoel, de Reply tekentafel, enzovoort. De ontwerpen van Kramer en Rietveld werden beloond met het prestigieuze Signe d'Or. In 1963 kwam er minder geld voor productontwikkeling, en zowel Kramer als Rietveld namen voorlopig afscheid van De Cirkel, om er in 1970 weer terug te keren.

In 1967 werd De Cirkel, evenals Oda, na jarenlange moeizame onderhandelingen, opgenomen in het Ahrend concern. Kramer bleef actief voor het ontwerpteam van Ahrend ging vanaf 1973 het assortiment van De Cirkel vernieuwen, dat weinig eenheid vertoonde. Samen met Henk Verkerke werd een ergonomische stoel ontwikkeld, de AKD stoel. In 1982 werd Friso Kramer buitenspel gezet, en kwamen jongere ontwerpers aan bod.

De Cirkel heet tegenwoordig Ahrend Produktiebedrijf Zwanenburg BV. Vooral stoelen worden hier vervaardigd.

Zie de categorie De Cirkel van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.