Charter (hedendaags)

De middeleeuwse oorkonde was in eerste instantie een plechtige tekst waarbij een monarch vrijheden of voorrechten toestond aan zijn onderdanen of aan sommigen onder hen. In deze betekenis werden de charters later, vanaf de aanvang van de democratische rechtsstaat, in overwegende mate vervangen door wetteksten.

Een charter kon ook een internationale overeenkomst zijn en in deze optiek was het woord meestal synoniem van 'verdrag'.

Het kon ook de bezegeling zijn van wederzijdse afspraken tussen de monarch en de onderdanen, of tussen verschillende overheidsinstellingen, of zelfs tussen privépersonen. Het ging in elk van deze gevallen om de plechtige bezegeling van de overeenkomst, waaraan elke medecontractant, door het aanbrengen van zijn handtekening en/of zijn zegel, zijn goedkeuring gaf. De meeste van dergelijke afspraken worden thans bezegeld door een notariële akte of een (al dan niet geregistreerde) contractuele verbintenis.

Het woord 'charter' is door de ingetreden evolutie nochtans niet volledig in onbruik geraakt, dit in tegenstelling tot het synoniem 'oorkonde' dat nog enkel in de context van teksten uit het Ancien Regime wordt gebruikt.

In de hedendaagse tijd zijn er landen waar voor belangrijke teksten, die in de grondwet worden gevoegd of in een wettekst worden gegoten, de naam 'charter' wordt gebruikt, duidelijk met de bedoeling er plechtig de ernst en waardigheid van te onderstrepen en tevens aan te tonen dat het om een tekst gaat die op de brede consensus van de bevolking en van haar wettelijke vertegenwoordigers steunt.

In de negentiende en vooral in de twintigste eeuw werd het woord steeds vaker ingeroepen door internationale verenigingen of organismen, die het geschikt vonden om hun principiële stellingnamen kracht bij te zetten. Niet alle stellingnamen werden onder de benaming 'charter' of 'handvest' publiek gemaakt. Men vindt evenwaardige teksten die werden gepubliceerd onder de naam declaratie, conclusies, verklaring, manifest, besluiten, conventie of dergelijke. Het belet niet dat het woord charter, met zijn bijklank als eeuwenlang gebruikte officiële term, een extra waardigheid aan een tekst verleent.

De teksten zijn meestal geredigeerd onder de vorm van korte zinnen die vaak van een volgnummer voorzien worden. Ze kunnen onderverdeeld worden als artikels of paragrafen, binnen afzonderlijke subtitels.

De gewoonte heeft zich verbreid aan een charter de naam te verbinden van de stad waarin het werd goedgekeurd.

• Oorkonde