Carbidschieten

Carbidschieten (Nederland), carbuurschieten (België), melkbusschieten, losschieten (Brabant)[1][2], of pulleschieten is een plaatselijk gebruik in sommige zuidelijke, noordelijke en oostelijke streken van Nederland. Het vindt gewoonlijk plaats op of rond oudjaar alhoewel het in het zuiden van Nederland traditioneel ook bij de avond van de ondertrouw veel gedaan wordt. Ook in België bestaat de traditie en is er sinds enkele jaren weer een heropleving met oudjaar, en ook bij bruiloften.

Carbidschieten
Carbidschieten in Kampen
Carbidschieten in Kampen
Apparaat voor carbidschieten destijds gebruikt door riettelers om spreeuwen te verjagen in de Biesbosch (Biesbosch MuseumEiland)

Schieten

Calciumcarbide wordt in een melkbus, verfbus of aangepaste gasfles gelegd en enigszins natgemaakt, b.v. met speeksel of water, waarna de bus wordt afgesloten met het deksel of een (plastic) bal. Het zich vormende ethyn wordt door een klein zundgat (of met een bougie) ontstoken en ontploft met een dreunende knal, waarbij deksel of bal uit de bus schiet en tientallen meters verderop terecht kan komen. Bij een grote bus is de knal vaak oorverdovend.[3] Daarom is het aan te raden om bij het carbidschieten gehoorbescherming te dragen.

Om schade door het rondvliegende deksel te beperken wordt dit meestal vastgebonden met een stevig touw van enkele tientallen meters lengte.

De uitdaging van het carbidschieten ligt hem in het uitkienen van de juiste tijdstip voor ontsteking. Het is een sport een optimale knal te veroorzaken door de hoeveelheid carbid en water en de tijdsduur tot ontsteking te variëren. In sommige dorpen wordt geschoten met tientallen bussen tegelijkertijd en is het zaak om het schieten goed te regisseren, zodat de bussen allemaal regelmatig achterelkaar knallen. Deze vorm van georganiseerd carbidschieten ligt vaak in handen van een sportvereniging, of een speciale carbid-, of oudjaarsvereniging.

Om nog grotere knallen te veroorzaken wordt incidenteel ook wel gebruikgemaakt van groter materiaal, zoals omgebouwde giertanks.[4]

Geschiedenis

De traditie gaat waarschijnlijk terug op de Germanen met hun joelfeesten[5], hoewel er destijds nog geen carbid bestond. Carbid werd voor de Tweede Wereldoorlog gebruikt voor fietsverlichting. Voordat flessen met acetyleengas verkijgbaar waren werd carbid door de meeste dorpssmeden gebruikt om te lassen. Er was dus eenvoudig aan te komen. Melkbussen waren op het platteland ook ruim voorhanden.

Carbidschieten is in 2014 als vijftigste traditie geplaatst op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland.[6]

Risico’s

Carbidschieten kan gevaarlijk zijn, zeker bij ondeskundig handelen. Om de knal zo hard mogelijk te maken worden deksel of bal vaak met een hamer vastgeslagen in de opening. Als het deksel echter te stevig vast zit in de opening, kan door het exploderende ethyn de bus uit elkaar spatten.

  • Te veel water gebruikt
  • Carbid
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.