Candidus van Maastricht

Candidus zou in de 4e eeuw bisschop van Maastricht zijn geweest, hoewel hij officieel niet die titel voerde. Hij bestuurde het bisdom Tongeren-Maastricht enige tijd na de dood van Sint-Servaas, totdat Agricolaus die taak overnam. Mogelijk was hij tevens bisschop van een ander bisdom.[1] Over het leven van Candidus is verder niets bekend. Hij wordt in de 10e-eeuwse bisschoppenlijst van Heriger van Lobbes niet genoemd. Sommige auteurs zijn van mening dat hij identiek is met de Karolingische geleerde Candidus van Fulda (ook Witto of Wizzo). Zijn feestdag, 7 juni, valt samen met die van Valentinus van Tongeren, de voorganger van Sint-Servaas.[2]

In de Sint-Servaaskerk in Maastricht wordt hij zeker vanaf 1039 vereerd. In 1479 werd een altaar in deze kerk aan hem gewijd, alsmede aan Sint-Amandus en Sint-Christoffel. Zijn relieken bevonden zich oorspronkelijk in een stenen sarcofaag, waarin ook relieken van andere bisschoppen van Tongeren-Maastricht werden bewaard. Ze werden waarschijnlijk in de 12e eeuw overgebracht naar de Noodkist. In de 17e eeuw (of eerder) werden ze in een aparte reliekhouder geplaatst, die samen met drie andere reliekgevels en de Noodkist op een altaar in het koor van de kerk stond opgesteld. Sinds eind 19e eeuw bevinden de vier 12e-eeuwse reliekgevels zich in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel. De Schatkamer van de Sint-Servaasbasiliek bezit twee kopieën, waarvan één thans deel uitmaakt van een groter schrijn.[3]

Candidus wordt op de Brusselse reliekhouder afgebeeld als heilige met een nimbus, gekleed in een lang gewaad en pluviale, zittend op een bankje met een boek en een palmtak, echter zonder mijter en bisschopsstaf. De palmtak is bij heiligenattributen meestal voorbehouden aan martelaren of pelgrims naar het Heilige Land, maar daarvan is bij Candidus geen sprake. Mogelijk is deze ontleend aan de iconografie van een andere Candidus, Candidus van Agaunum. Volgens de Duitse kunsthistorica Renate Kroos is de palmtak echter een algemeen symbool bij heiligen, belijders en rechtvaardigen.[4]

De laat-antieke 'Sarcofaag van de Heilige Bisschoppen van Maastricht' in de vieringscrypte van de Sint-Servaasbasiliek is waarschijnlijk in de 17e eeuw op primitieve wijze beschilderd met afbeeldingen van de vier bisschoppen, waarvan de sarcofaag relieken bevatte. Volgens de banderol op het schuine deel van het deksel staat Sint-Candidus helemaal links. Hier draagt hij echter mijter en staf; het boek en de palmtak ontbreken.

• 
  Stenen sarcofaag, Maastricht
• 
  Reliekgevel, Brussel
• 
  Kopie in Maastricht (links)
• 
  Detail reliekschrijn, Maastricht

• Candidus van Agaunum
• Candidus van Fulda