Bodycam

Uit een enquête gehouden in 2017 onder een representatieve steekproef Nederlanders, blijkt dat invoering van bodycams bij de politie breed wordt gesteund. Het percentage Nederlanders dat (zeer) negatief is over bodycams bij de politie is lager dan bij de vijf andere technologieën waar dezelfde vraag over werd gesteld.[1]

De Nederlandse politie droeg voor het eerst in 1997 draagbare camera's op het uniform: de bereden politie in Limburg maakte draagbare videocamera's aan de helm vast.[2] In 2008 en 2009 werden de eerste kleinschalige experimenten met moderne bodycams gehouden: in Maastricht en na subsidie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties vanuit het programma Veilige Publieke Taak ook in andere regio's. Het doel was om geweld tegen politieambtenaren te verminderen, maar de resultaten vielen tegen door technische problemen.[3] De minister van justitie vond het nog te vroeg voor een landelijke uitrol van bodycams.[4]

Op regionaal niveau zijn vanaf 2011 vele kleinere en ook wat grotere experimenten met bodycams gehouden. Volgens de NOS gebruikten 10 van de toenmalige 25 regiokorpsen bodycams in 2011.[5] Bij de jaarwisseling van 2010-2011 waren het volgens een leverancier van bodycams zelfs 17 van de 25 korpsen.[6] Uit verkoopcijfers van de grootste leveranciers bleek dat er minstens 1.100 bodycams waren verkocht aan de Nederlandse politie.[7]

In november 2015 stelde de Nationale Politie een 'Visie op Sensing' vast waarin de focus lag op cameratoezicht, automatische kentekenherkenning en bodycams.[8] Het Landelijk Project Bodycams voerde in 2018 grootschalige experimenten uit met bodycams. Doel was ontdekken of de bodycam moest worden toegevoegd aan de standaarduitrusting van de politie.[9] Er zijn ruim dertig 'proeftuinen' georganiseerd verspreid over alle regionale eenheden. De grootste proef werd gehouden in de Eenheid Amsterdam waar in totaal honderd bodycams werden gebruikt verspreid over alle wijkteams. Hier was het doel het veiligheidsgevoel van de politie te vergroten en geweld en agressie tegen de politie te verminderen.[10] In andere proeftuinen werden andere doelen gekozen, zoals bijvoorbeeld het confronteren van dronken jongeren met hun gedrag[11], uitgaansgeweld te verminderen[12] of ervaring op te doen met live streaming van beelden naar de meldkamer.[13]

In 2019 werd het resultaat van alle proeven gepresenteerd en is besloten dat alle basisteams bodycams krijgen: in totaal 2.000 bodycams in heel Nederland.[14] Het is de bedoeling dat de bodycams eind 2020 in heel Nederland beschikbaar zijn.

Naast de politie maken ook gemeentelijke handhavers in gemeenten gebruik van bodycams.

• In Rotterdam is in 2016 een kleinschalige proef gehouden met tien bodycams voor vijftien bikers.[15] In 2018 ging een grotere proef van start met vijftig bodycams.[16] De resultaten waren zo positief dat het college van Burgemeester en Wethouders besloot alle handhavers een bodycam te geven.

• In Amsterdam is in 2016 een kleinschalige proef met bodycams gehouden voor de handhavers van het taxiteam. De evaluatie gaf nog geen antwoord op de vraag of de bodycams voldoende effect hadden.[17] In 2019 besloot de burgemeester na een discussie over de veiligheid van handhavers dat alle handhavers een bodycam zouden krijgen. In eerste instantie werden honderd bodycams aangeschaft om mee te experimenteren. Daarna wordt een leverancier gekozen en krijgen alle handhavers een bodycam.[18][19]

• In Breda is in 2018 een proef met zes bodycams gehouden. Begin 2019 is besloten dat alle veertig buitengewoon opsporingsambtenaren standaard een bodycam zullen dragen.[20]

• In Den Haag is eind 2019 een proef met bodycams van start gegaan die vier maanden duurt. Doel van de proef is het onderzoeken van de technische prestaties van de bodycams, het gebruiksgemak, het gevoel van veiligheid van handhavers en het aantal gemaakte opnames. Tijdens de proef krijgen vijf handhavers een bodycam: na de proef bepaalt de gemeente of alle handhavers een bodycam krijgen.[21]

Er zijn nog meer gemeenten die bodycams inzetten, onder andere Alkmaar[22], Alphen[23], Amstelveen[24], Apeldoorn[25], Assen[26], Barneveld[27], Beuningen[28], Bodegraven-Reeuwijk[29], Den Helder[30], Dordrecht[31], Ede[32], Eindhoven[33], Heerlen[34], Helmond[35], Hoorn[36], Huizen[37], Leiden[38], Maassluis[39], Medemblik[40], Middelburg[41], Nijmegen[42], Schiedam[43], Steenwijkerland[44], Veere[45], Westvoorne[46] en Zaanstad.[47]

Treinsteward van Arriva met bodycam op uniform

In 2015 deed NS een pilot met bodycams voor beveiligers en voor de medewerkers Veiligheid en Service.[48] In 2018 werd het aantal bodycams uitgebreid naar 700.[49] De RET in Rotterdam deed in 2017 een proef met bodycams voor de controleurs.[50] Ook toezichthouders van Arriva werken met bodycams: in de bussen in Noord-Brabant[51] en op de treinen in Friesland en Groningen.[52]

Ook andere organisaties beschikken over bodycams, zoals beveiligers in de horeca in Assen.[53] Een bijzondere groep zijn de pizzakoeriers: in Rotterdam werden na de invoering van bodycams in 2015 geen overvallen meer gepleegd tot februari 2017.[54][55] In 2019 ging een vergelijkbare proef van start in Amsterdam[56] en Nijmegen.[57]

Bodycam (merk: Netco) op het uniform van een politieambtenaar in Magdeburg, Duitsland

In Duitsland worden sinds februari 2016 bodycams getest door de landelijke politie op treinstations in Berlijn, Keulen, Düsseldorf en München.[64][65] Ook de politie in alle deelstaten zou bodycams gebruiken.[66] Over het gebruik in 5 deelstaten is gedetailleerde informatie beschikbaar. In Hessen gebruikte de politie in mei 2013 als eerste politiekorps in Duitsland bodycams.[67] Na de succesvolle pilot zijn extra bodycams aangeschaft voor andere gebieden in de deelstaat.[68] In Rheinland-Pfalz worden in de steden Mainz en Koblenz sinds juli 2015 bodycams gebruikt door de politie om geweld tegen politieambtenaren tegen te gaan en om bewijsmateriaal te verzamelen. Eerst werden er 15 bodycams aangeschaft voor gebruik door vijftig politieambtenaren. De kosten van de aanschaf bedroegen 18.500 euro.[69] Naar aanleiding van de ongeregeldheden in Keulen tijdens de jaarwisseling 2015-2016 is besloten direct nog eens 80 extra bodycams aan te schaffen en het inzetgebied uit te breiden van specifieke straten naar het centrum van beide steden Mainz en Koblenz.[70] In Hamburg worden sinds juni 2015 politiemensen die surveilleren in weekeinden uitgerust met een bodycam. Hier is ervoor gekozen een van de vier à vijf teamleden die samen surveilleren de taak te geven incidenten goed in beeld te brengen. Deze camera wordt met een afstandsbediening handmatig gericht.[71] In Beieren worden bodycams sinds 2016 gebruikt in München, Augsburg en Rosenheim. De camera's moeten worden aangezet in kritische situaties en op gevaarlijke locaties, bijvoorbeeld in uitgaansgebieden waar vaak vechtpartijen voorkomen.[72] In Baden-Württemberg, tot slot, worden bodycams gebruikt in Stuttgart, Mannheim en Freiburg vanaf 2016.[73] Het gaat hier om een test van een jaar met als doel het terugdringen van geweld tegen politieambtenaren.[74]

De eerste experimenten met bodycams bij de Franse politie en gendarmerie gingen in 2013 van start. De politie was enthousiast over 'het matigende effect' van de bodycam. Deze experimenten werden opgestart om iets te doen tegen de oplopende spanningen in bepaalde wijken en om een cyclus van oplopend geweld te voorkomen. De Franse overheid besloot in 2015 dat uiterlijk in 2020 alle controles die de Franse politie uitvoert moeten worden geregistreerd met bodycams. De camera's moeten ervoor zorgen dat interacties tussen politie en burgers niet escaleren en dat de politie zich veiliger gaat voelen. De grootschalige uitrol ging van start op 1 maart 2017 met het uitreiken van 2.000 bodycams aan de politie en 600 aan de gendarmerie. De minister van Binnenlandse Zaken, Le Roux, heeft laten weten dat de camera's automatisch opnemen in reactie op 'triggers'. De reden dat hiervoor is gekozen, is dat selectief opnemen niet is toegestaan. De Franse Raad van State verwierp in 2015 een eerder projectplan omdat er onvoldoende wettelijke grondslag voor aanwezig was. Omdat de bodycamera's nu automatisch elke interactie zullen registreren, wordt volgens de minister voldaan aan de wettelijke eisen op het vlak van gelijke behandeling van burgers. De eerste paar duizend bodycams worden ingezet in gebieden met grote veiligheidsrisico's en voor een periode van maximaal één jaar. Daarna bieden de politie en de gendarmerie een evaluatieverslag aan.[75]

In Oostenrijk is in 2016 een proef met 20 bodycams gestart in Wenen, Salzburg en Steiermark. Het doel is het registreren van politieoptreden in riskante situaties en om bij tegenstrijdige verklaringen bewijsmateriaal te hebben. Volgens de woordvoerder van het Ministerie van Binnenlandse Zaken worden de kleine camera's niet alleen bij demonstraties, maar ook bijvoorbeeld bij voetbalwedstrijden gebruikt. De aanleiding voor de proef was in 2014 toen tijdens een demonstratie van extreem-rechts de tegendemonstranten en de politie met elkaar in aanvaring kwamen.[76]

Bodycam (merk: VideoBadge) op een politieman van de West Midlands Police

Bodycams (merk: Reveal) gedragen door politie Engeland

In 2005 werden de eerste kleinschalige proeven met bodycams gehouden in het Verenigd Koninkrijk: bij de politie van Devon en Cornwall.[77]

In 2006 ontwikkelde de Police Standards Unit (PSU) een project om huiselijk geweld tegen te gaan met behulp van bodycams. Politiemensen die naar meldingen van huiselijk geweld werden gestuurd, namen alles op vanaf het moment dat ze ter plaatse kwamen. Ze gebruikten daarvoor een bodycam aan de zijkant van hun hoofd. De beelden waren bedoeld om achteraf geen discussie te krijgen over hetgeen was voorgevallen.

Het bewijsmateriaal werd als nuttig beoordeeld in deze gevallen omdat de beelden het mogelijk maakten tot een veroordeling van de dader te komen, zelfs als het slachtoffer weigerde aangifte te doen. Volgens het Britse Home Office konden politieprestaties met behulp van bodycams ingrijpend worden vergroot bij allerlei soorten incidenten. Vooral het feit dat beelden de emoties beter kunnen overbrengen dan een geschreven proces-verbaal ooit kan doen werd als waardevol beschouwd.[78]

In juli 2007 moedigde het Home Office het gebruik van bodycams aan door een subsidie van drie miljoen pond beschikbaar te stellen voor de aanschaf van ruim 2.000 bodycams. Tevens werd een richtlijn gepubliceerd voor het gebruik van bodycams door de politie. Die richtlijn was gebaseerd op de landelijk aangestuurde pilot in Plymouth. Naast een instrument voor het verzamelen van bewijsmateriaal, bleek de bodycam ook te kunnen werken als een instrument waarmee criminaliteit kon worden voorkomen. Ook bleek dat het aantal klachten dat werd ingediend tegen de politie was gedaald tot nul en dat de politieambtenaren 22% minder tijd aan papierwerk besteedden, waardoor ze 9% meer 'op straat' konden werken. Na de pilot in Plymouth, en de gerapporteerde successen, is het aantal politiekorpsen in het Verenigd Koninkrijk dat bodycams gebruikt snel gestegen. In 2010 hadden meer dan 40 politieregio's de beschikking over bodycams.

Ook op lokaal en regionaal worden veel bodycams aangeschaft. Het grootste project werd eind 2015 aangekondigd door de toenmalige burgemeester van Londen, Boris Johnson. Hij stelde budget beschikbaar voor de aanschaf van in totaal 22.000 bodycams.[79]

Bodycam (merk: L3) gedragen door een politieman in de stad North Charleston (South Carolina, Verenigde Staten)

In de Verenigde Staten is het aantal bodycams ook snel gestegen, vooral door de grootschalige protesten die volgden op het neerschieten van Michael Brown en de dood van Eric Garner door de politie. In december 2014 maakte president Obama bekend dat hij $75 miljoen beschikbaar stelde om 50,000 bodycams aan te laten schaffen door de politie.[80] In november 2014 bleek uit een survey onder politiekorpsen in de 100 grootste steden van de VS dat de politie in "41 steden bodycams gebruikt, in 25 steden plannen daartoe ontwikkelt en 30 steden geen bodycams gebruiken en ook geen plannen in die richting hebben".[81]

Politievakbonden in verschillende steden in de VS hebben twijfels geuit over bodycams. Ze wezen op de mogelijkheid dat politiemensen worden afgeleid door de bodycam of dat het hun veiligheid in gevaar zou kunnen brengen. Ook merkten ze op dat er een kans is dat slachtoffers van bijvoorbeeld huiselijk geweld minder snel de politie zullen bellen als ze weten dat ze zullen worden gefilmd. Ook de relatief hoge kosten werden als een risico beschouwd.[82] Anderen wezen op de mogelijkheid om het functioneren van politiemensen te monitoren met behulp van bodycams.[83]

De American Civil Liberties Union adviseert het gebruik van bodycams door de politie en de douane[84], maar alleen als er voldoende garanties zijn om de privacy te beschermen van zowel de politie als de burger.[85]

In 2018 begon een pilot met driehonderd bodycams in drie wijken in Stockholm. Het doel was het voorkomen van geweld tegen de politie. Na ruim een jaar onderzoek bleek dat de bodycams wel de bedoelde effecten hadden, maar dat deze relatief bescheiden waren - zeker gezien de investeringen.[86]

Bepaalde vormen van geweld kwamen minder vaak voor na introductie van de bodycams: lastig gedrag en geweld met wapens. Seksuele intimidatie van vrouwelijke agenten nam ook af. Het gevoel van veiligheid is verbeterd, blijkt uit interviews met agenten: mensen letten beter op hun taalgebruik. Fysieke agressie, zoals schoppen en duwen, is niet in dezelfde mate afgenomen. Volgens de politie wordt dit type geweld gepleegd door mensen die dronken zijn of mensen met psychische problemen. Zij passen hun gedrag niet aan als ze zich realiseren dat ze worden gefilmd.

Opnames zijn zelden gebruikt als bewijsmateriaal in de rechtbank: in totaal zijn er 178 opnames opgevraagd in het kader van opsporing en vervolging. In ongeveer de helft van de gevallen zijn de beelden als bewijs gebruikt en in de andere helft is besloten het beeldmateriaal niet als bewijs in te brengen.

Een andere conclusie is dat het gebruik van de bodycam verschilde van agent tot agent: dat gold zowel voor het al dan niet meenemen van de bodycam als voor het al dan niet maken van opnames. Er waren geen duidelijke instructies over welke situaties opgenomen moesten worden. De onderzoekers zijn van mening dat de bodycams veel meer zouden kunnen opleveren als er een betere strategie wordt uitgewerkt voor het inzetten van de bodycams.

Elke camera levert per definitie een inperking van de privacy van de gefilmde personen op. Dat mag alleen als daar een goede reden voor is en als het zeer zorgvuldig gebeurt binnen de kaders van de wet. In Nederland is dit vastgelegd in de Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). In die wetten draait alles om de eis van noodzakelijkheid. Daaraan wordt voldaan als de bodycam proportioneel en subsidiair is. In hoeverre dat het geval is, hangt af van de bodycam zelf, maar ook van de beveiliging en het gebruik van de opgenomen beelden achteraf. Ook belangrijk is dat iedereen die wordt gefilmd daarvan op de hoogte moet zijn: de bodycam moet 'kenbaar' zijn voor de burger die wordt gefilmd omdat het verboden is mensen heimelijk te filmen. De enige uitzondering op die laatste regel is 'stelselmatige observatie' met behulp van camera's in opdracht van het openbaar ministerie: in dat geval hoeft de politie niet bekend te maken dat er wordt gefilmd. Uit een onderzoek door de Nationale Ombudsman in Maastricht blijkt dat een gemeente die bodycams inzet daar in elk geval een goede motivering met een duidelijke juridische grondslag voor moet geven.[87]

Inperking van de privacy is alleen mogelijk als daar een wettelijke grondslag voor bestaat. In de Algemene Verordening Gegevensbescherming staan er zes:

1. Toestemming van de betrokkene
2. Noodzakelijk voor uitvoering van een overeenkomst
3. Wettelijke verplichting
4. Vitale belangen beschermen
5. Taak van algemeen belang
6. Gerechtvaardigd belang

Alleen als een (of meer) van bovenstaande van toepassing is mag het grondrecht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer worden ingeperkt. Het is aan de verwerkingsverantwoordelijke om aan te tonen dat de inperking noodzakelijk is. De AVG biedt geen expliciete wettelijke grondslag voor de inzet van bodycams, maar een impliciete. Het woord 'camera' of 'bodycam' komt ook helemaal niet voor in de AVG. Een expliciete wettelijke grondslag zou er wel kunnen komen als zou blijken dat de inzet gewenst is, maar dat de algemene wet- en regelgeving op het gebied van privacy onvoldoende zijn om de inzet van de technologie te kunnen legitimeren. Dat heeft er in het verleden toe geleid dat er een expliciete grondslag is gecreëerd voor gemeentelijke camera's voor handhaving van de openbare orde (artikel 151c Gemeentewet) en voor automatische kentekenherkenning door de politie (artikel 126jj Wetboek van Strafvordering).

Een andere impliciete grondslag voor bodycams kan worden gevonden in de Politiewet, maar die geldt alleen voor de politie. Tevens kan de Politiewet alleen als grondslag worden gebruikt voor een geringe inbreuk op grondrechten, dus kortstondig en kleinschalig cameratoezicht. Voor een 'meer dan geringe inbreuk' waarmee een 'min of meer compleet beeld van het persoonlijk leven van de betrokkene' kan worden verkregen, is artikel 3 van de Politiewet onvoldoende, zo blijkt uit de jurisprudentie.[88]

Het is nog niet duidelijk of de bodycam als een 'meer dan geringe inbreuk' moet worden beschouwd. Dat ligt natuurlijk niet alleen aan het apparaat zelf, maar ook aan de wijze waarop het wordt ingezet. Als rechters zich buigen over de rechtmatigheid van de inzet van bodycams en tot de conclusie komen dat algemene wetgeving onvoldoende basis biedt voor de inzet, kan de wetgever besluiten een expliciete grondslag te creëren.

Op de verwerking van camerabeelden zal normaal gesproken de Algemene Verordening Gegevensbescherming van toepassing zijn. Camerabeelden bevatten namelijk vaak informatie waarmee natuurlijke personen kunnen worden geïdentificeerd, dus zijn de camerabeelden persoonsgegevens. De AVG stelt eisen aan de verwerkingsverantwoordelijke met betrekking tot beveiliging, bewaartermijnen en dergelijke. Ook hebben betrokkenen (degenen die gefilmd zijn) een aantal rechten, zoals het recht op inzage of het recht op vergetelheid.

Als het de politie is die de bodycam gebruikt in het kader van de politietaak, geldt niet de AVG maar de Wet politiegegevens voor de verwerking van de beelden. Dat betekent dat de beelden mogen worden gebruikt voor opsporing en ook dat beelden langer mogen worden bewaard. De Wpg geldt ook als buitengewoon opsporingsambtenaren (boa's) opnames maken met een bodycam. als zij een opname maken in hun rol van bevoegde autoriteit met het oog op de voorkoming, het onderzoek, de opsporing en de vervolging van strafbare feiten. In dat laatste geval is de AVG namelijk niet van toepassing (zie artikel 2, lid 2 onder d AVG). Hiervoor geldt de Europese 'Richtlijn opsporing' die in Nederland in 2018 is uitgewerkt in een nieuwe versie van de Wpg en in het Besluit politiegegevens buitengewoon opsporingsambtenaren uit 2019. Daardoor is de Wpg van overeenkomstige toepassing op het opsporingswerk van boa's.[89]

De Wpg is van toepassing als de boa de bodycam gebruikt met als grondslag het algemeen belang (art. 6, lid 1 onder e AVG). De Wpg geldt niet als bodycam wordt gebruikt met als grondslag 'gerechtvaardigd belang' (art. 6, lid 1 onder f AVG). Dat is bijvoorbeeld het geval als een werkgever bodycams uitreikt aan zijn personeel om ze te beschermen tegen agressie en geweld door het publiek, zoals de Veiligheid en Servicemedewerkers van NS.[90] In dat geval geldt de AVG en is de grondslag gerechtvaardigd belang.

In Nederland zijn verschillende onderzoeken gedaan naar bodycams, maar die haalden niet het niveau dat nodig is voor harde conclusies.[3] In 2019 is er voor het eerst een onderzoek gepubliceerd dat wel voldoet aan de hoogste kwaliteitseisen die aan dit soort effect-onderzoek kunnen worden gesteld: een randomized controlled trial.[10] Het onderzoek vond plaats in de Eenheid Amsterdam: een proeftuin waar honderd bodycams beschikbaar waren voor 1.500 agenten. Na een jaar bleek dat agressie en geweld tegen de politiemensen met bodycams substantieel en statistisch significant was gedaald, terwijl er in de teams zonder bodycams geen veranderingen waren tussen 'voor' en 'na'. Dat rechtvaardigt de conclusie dat het de bodycams moeten zijn geweest die deze daling hebben veroorzaakt.

De evaluatie liet zien dat handhavers zich veiliger voelden door de bodycams. Ook werkten de bodycams de-escalerend en hadden ze daardoor een preventief effect. De handhavers vonden in meerderheid dat de bodycam onderdeel moest worden van de standaarduitrusting. Het college van burgemeester en wethouders maakte in reactie op de evaluatie bekend alle vierhonderd handhavers een bodycam te geven.[91]

De eerste proef met bodycams voor gemeentelijke handhavers in Amsterdam in 2016 werd positief beoordeeld, maar het onderzoek kon geen antwoord geven op de vraag of de veiligheid van de handhavers daadwerkelijk was verbeterd. De tweede, grotere, proef die in 2019 van start ging wordt grondiger onderzocht. Uit de tussenevaluatie van oktober 2019, drie maanden na de start van de proef, bleek dat 40% van de handhavers zich veiliger voelt door de de-escalerende/preventieve werking van de bodycam. Volgens 54% beïnvloedt de bodycam het gedrag van publiek op een (zeer) positieve manier. Er zijn in ruim twee maanden 1.079 opnames gemaakt, maar het rapport bevat geen informatie over het gebruik van die beelden behalve een anekdote over een gevluchte verdachte die op basis van de bodycambeelden alsnog zal worden aangehouden.[92]

Uit de evaluatie van de bodycams in de gemeente Breda bleek volgens de gemeente dat de bodycams een de-escalerende werking hebben. En als er toch incidenten gebeuren, kunnen de opnames een rol spelen in als bewijs.[93]

Een proef van een jaar (2018-2019) toonde aan dat het dragen van een bodycam een de-escalerend effect heeft en dat het veiligheidsgevoel van de boa's hierdoor werd vergroot. De beelden zijn ook gebruikt als bewijsmateriaal: in een aangifte tegen een boa en in een aangifte door een boa zelf. De gemeente neemt een uitwerkingsbesluit om de werkwijze duidelijk te maken en om te laten zien hoe ze omgaat met privacy.

Er zijn wereldwijd honderden evaluaties van bodycams uitgevoerd. Maar niet elke evaluatie haalt het niveau dat nodig is om harde conclusies te kunnen trekken. Michael White voerde in 2014 de eerste meta-evaluatie uit en vond vijf evaluaties die aan de kwaliteitseisen voldeden op een rij.[94] In 2017 is een overzicht gemaakt van alle beschikbare studies en toen waren er negen studies die aan alle eisen voldeden.[2] In 2019 is opnieuw een meta-evaluatie uitgevoerd: toen waren zeventig evaluaties beschikbaar, waarvan 57 uit de Verenigde Staten, 7 uit het Verenigd Koninkrijk, 2 uit Canada, 1 uit Uruguay, 1 uit Australië en 1 uit Noorwegen .[95] De resultaten waren gemengd.

Het effect van bodycams op politiemensen wordt gemeten door te kijken naar het aantal klachten, geweld door de politie, aanhoudingen of pro-actief politiewerk. Hier wordt door burgers vaak veel van verwacht, vooral in de Verenigde Staten: bodycams moeten het gedrag van politiemensen in de gewenste richting bijsturen. De onderzoeken die hiernaar zijn gedaan (22 studies keken naar het aantal klachten tegen de politie) lieten overwegend zien dat politiemensen met bodycams minder klachten krijgen dan politiemensen zonder bodycams. Belangrijker voor politiekorpsen is echter de vraag waarom klachten afnemen. Dat kan komen door een verandering in het gedrag van de politie. Maar het kan ook de uitkomst zijn van een ingewikkelder scenario waardoor er minder onterechte, kwaadwillende of ongegronde klachten worden ingediend door burgers die hun gedrag aanpassen. Het aantal klachten als maatstaf voor politiegedrag zou zelf ook problematisch kunnen zijn: klachten zijn zeldzaam en ze zeggen alleen iets over uitzonderlijke gebeurtenissen, niet over de dagelijkse interacties tussen politie en publiek.

Geweld door de politie (onderzocht in zestien studies) is gedaald volgens vijf grondige onderzoeken. Vier andere onderzoeken leverden geen significante effecten op. De hoeveelheid beleidsruimte ('discretion') van politiemensen kan deze verschillen wellicht verklaren, volgens een team van onderzoekers. Net als met klachten is geweld door de politie zeldzaam en wellicht niet de beste maatstaf voor het effect van bodycams op de politie. Andere onderzoeken meten het aantal aanhoudingen en waarschuwingen ('geen duidelijke patronen' volgens 14 onderzoeken) of pro-actief politiegedrag (zes onderzoeken: 'resultaten niet doorslaggevend'). De vraag of bodycams helpen tegen etnisch profileren moet nog worden onderzocht.

Minstens 32 onderzoeken keken naar de opvattingen van politiemensen over bodycams. Allereerst beschrijven alle onderzoekers hoe moeilijk dit soort onderzoek is. Desondanks en ondanks het feit dat verschillende onderzoeken verschillende resultaten opleverden, komt als grote lijn toch naar boven dat politiemensen positiever worden over bodycams als ze ze eenmaal gaan gebruiken.

Minstens 16 onderzoeken gingen over het effect van bodycams op gedrag van burgers. Dat kan worden gemeten door te kijken naar gehoorzamen van politie, bereidheid de politie te bellen, bereidheid mee te werken aan onderzoeken of de hoeveelheid misdaad en overlast waar politie bij aanwezig is. De resultaten waren divers en sommige aspecten zijn zelfs nog nooit onderzocht, bijvoorbeeld de zorg dat bodycams er juist toe kunnen leiden dat mensen de politie niet meer willen bellen omdat ze bang zijn voor aantasting van hun privacy.

Zestien onderzoeken keken naar opvattingen van burgers en gemeenschappen over bodycams. Dat kan gemeten worden door te kijken naar de tevredenheid over specifieke ontmoetingen met politiemensen of tevredenheid meer in het algemeen, opvattingen over privacy of impact op het gevoel van veiligheid. Burgers verwachten vaak veel van bodycams: de politie wordt gedwongen zich 'volgens het boekje' te gedragen en het vertrouwen van burgers in de politie zou erdoor moeten groeien. Dat kan echter wel afhangen van de achtergrond van de burgers (leeftijd, etniciteit, eerdere ervaringen met de politie). Bodycams lijken geen oplossing te bieden voor het verschil in legitimiteit dat de politie heeft bij verschillende bevolkingsgroepen. De resultaten van onderzoeken die keken naar de algemene tevredenheid en privacy waren onduidelijk. Het kleine aantal onderzoeken dat naar onveiligheidsgevoelens keek liet zien dat burgers die zich realiseren dat ze worden gefilmd het (zeer) eens zijn met de stelling dat bodycams ze een veiliger gevoel geven en dat bodycams hun vertrouwen in de politie vergroten.

Dit thema gaat over opsporing, opheldering, inlichtingen vergaren, rechtszaken en veroordelingen. Het is een zeldzaamheid als de openbare aanklager ('public prosecutor') een strafzaak tegen politiemensen aanspant en het moet nog blijken of dit door bodycams veel zal veranderen. Empirisch materiaal is moeilijk te vinden. Drie onderzoeken (allemaal uit het Verenigd Koninkrijk) lieten zien dat de resultaten positief waren: politiemensen kunnen opsporingsonderzoeken doen zelfs als slachtoffers een zaak niet doorzetten en het kan vaker tot vervolging komen.

Hier gaat het over training, beleid, verantwoording, supervisie en dergelijke. Het is het thema waar het minst onderzoek naar wordt gedaan. Technologie heeft vaak onbedoelde effecten op politiewerk. Er is veel meer onderzoek nodig om te kunnen begrijpen hoe bodycams politiemensen kunnen helpen beter te worden in hun vak door vaardigheden te trainen en of dat vervolgens hun feitelijke gedrag beïnvloedt. In theorie kunnen bodycams de verantwoordingsstructuur van een organisatie steviger maken, maar misschien niet als de bestaande mechanismen om mensen ter verantwoording te roepen al zwak waren. Bodycams zullen bijvoorbeeld niet snel coaching of leiderschap in een organisatie verbeteren in een organisatie die coaching en leiderschap niet waardeert.