Bexhuis

Het Bexhuis werd reeds in 1381 genoemd, toen Reinier Bex als leenman van Valkenburg de Wijershof te Merkelbeek verhief.
De naam Bexhuis is afkomstig van het adellijke geslacht Bex dat het landgoed in 1446 kocht van het adellijke geslacht Van Retersbeek uit Nuth.
De andere naam Heufke verwijst naar de bebouwingswijze rond een binnenplaats. De Tranchotkaart en de kadastrale minuut uit 1823 tonen een omgracht complex met gebouwen rond een binnenplaats.

Halverwege de 17e eeuw werd het complex grondig verbouwd en werden boven de poort de wapens en de kwartieren van het geslacht aangebracht. De bijgebouwen waren aan het hoofdhuis vastgebouwd. Aan het hoofdhuis werd een groot wapensteen van circa 1 vierkante meter met het familiewapen van de families Bex-Bocholz aangebracht.

Eind 17e eeuw werd het huis publiek verkocht vanwege een te hoge schuldenlast bij de familie Bex. Tot aan 1918 bleef het hele landgoed, ondanks dat het in verschillende handen kwam, wel bij elkaar. Pas toen het in 1918 aangekocht werd door het Heerlense Bouwgrondmaatschappij Tijdig, raakte het landgoed versnipperd en werden de grachten gedempt.

In 1952 werd de gemeente Brunssum eigenaar van het woonhuis, waarna het in 1956 is afgebroken om plaats te maken voor een nieuwbouwwijk.
Inmiddels had woningbouwvereniging Thuis Best reeds tussen 1925 en 1930 149 arbeiderswoningen gebouwd in de kolonie (mijnwerkersbuurt), de huidige wijk, ’t Heufke.

De wapensteen toont een achtkoppig slangenkruis, het wapen van de familie Bocholz. Daarboven twee helmen met een vizier en twee ganzen.
In de hoeken bevinden zich twee schilden. Het eerste schild verwijst naar de families Dreisch (balken) en Harteveld (hert). Het tweede schild is van de familie Dript (balk met blokken) en Pollart (leeuw).

De wapensteen dateert uit omstreeks 1700. De maker hiervan is onbekend.

• In Brunssum is een straat naar het kasteel vernoemd: Bexhoes.
• Zowel de grachten van het Bexhuis als die van Kasteel Op Genhoes werden door de Dorpsbeek gevoed.
• Het Bexhuis stond aan de zuidoostzijde van de oorspronkelijke lintbebouwing van Brunssum.
• De wapensteen is ingemetseld in het flatgebouw aan de Heufkestraat te Brunssum. Het Bexhuis lag oorspronkelijk iets dichter bij de rotonde.
• De Dorpsbeek die de grachten van het Bexhuis van water voorzag, voorzag ook de grachten van Kasteel Op Genhoes van water.
• Het kasteel dat in 1956 werd afgebroken was niet hetzelfde kasteel dat in 1381 werd genoemd. Waarschijnlijk is op het oorspronkelijk kasteel aangevuld of is deze herbouwd. Het laatste kasteel had een reliëf onder het dak dat wijst op een bouwstijl uit het midden van de 16e eeuw.

• Bex (geslacht)

• Genealogie familie Bex