Benvenuto Cellini

Benvenuto Cellini (Florence, 3 november 1500 – Florence, 13 februari 1571) was een 16e-eeuws Italiaans kunstenaar die als belangrijke vertegenwoordiger van het maniërisme wordt gezien. Hij was beeldhouwer, edelsmid, schrijver en musicus, en daarmee een duidelijk voorbeeld van de uomo universale.

Benvenuto Cellini

Perseus met het hoofd van Medusa (detail), Benvenuto Cellini

Buste van Benvenuto Cellini op de Ponte Vecchio, Florence

De Saliera van Cellini, met de zeegod Poseidon (of Neptunus) en zijn vrouw Amphitrite. In het tempeltje naast haar werd de peper geplaatst; het zout in het schip naast Poseidon

Tot zijn bekendste werken behoren het bronzen beeldhouwwerk Perseus met het hoofd van Medusa, dat te bekijken is in de Loggia dei Lanzi, een beroemde beeldengalerij op het Piazza della Signoria in Florence; de levensgrote Kruisiging, de witmarmeren Jezus op een Zwart Kruis (Escorial), de Nymf van Fontainebleau uit 1542-43 (Louvre, Parijs) en de Saliera, een gouden zoutvat (Kunsthistorisches Museum, Wenen). Grote opschudding ontstond toen het beroemde zoutvat in 2003 gestolen werd uit het Kunsthistorisches Museum. Het werd uiteindelijk in 2006 teruggevonden.

Benvenuto Cellini is ook van groot belang voor de literatuur. Zijn autobiografie, waaraan hij in 1558 in Florence begon, behoort tot de levendigste geschriften uit de Italiaanse renaissance. Hij schetst een bijzonder kleurrijk beeld van zichzelf en de maatschappij waarin hij leefde. Hoofdingrediënten zijn rivaliteit, wraak, moord, homoseksualiteit en een onvoorwaardelijk geloof in eigen kunnen.

Het schilderachtige levensverhaal leverde de stof voor verschillende andere boeken en opera's. De belangrijkste is wel de opera Benvenuto Cellini van Hector Berlioz.

Benvenuto Cellini is de leermeester geweest van de beeldhouwer Willem van Tetrode uit Delft, die op zijn beurt de leermeester is geweest van de beeldhouwer Adriaen de Vries.