Beeld Van Vincent En Theo Van Gogh

Het kunstwerk, inclusief een dikke grondplaat, is van gegoten brons en is zonder de sokkel circa tweeënhalve meter hoog. Het geheel is bronsgroen verweerd, een kleur die in de loop van de jaren uitspoelde op de lichtgekleurde sokkel. De lijnvoering, de expressieve handen en de uitsparing die de lichamen van de mannen scheidt herinneren aan Zadkines Rotterdamse beeld De verwoeste stad.[2] In het Zundertse beeld zijn de handen verstrengeld en rusten de hoofden tegen elkaar. De man die van voren gezien rechts staat draagt als 'burgerattribuut' een halsboord. Dit is Theo. Zadkine heeft in zijn beeld niet gestreefd naar gelijkenis met de gezichten van de Van Goghs.[3]

In het geheel van het plein lopen de mannen voor het kerkje langs, enigszins ervandaan. In de omgeving is veel te vinden dat naar de familie Van Gogh verwijst. Zowel de kerk als het plein dragen die naam en de vader van de broers preekte in die kerk. Qua looprichting zouden ze op weg kunnen zijn naar hun ouderlijk huis, dat amper honderd meter verderop stond. Het is afgebroken, maar op die plaats staat nu het Vincent van GoghHuis, een museum, bezoekerscentrum en documentatiecentrum. Achter hen ligt het graf van hun doodgeboren broertje, dat ook Vincent heette, op het kerkhof waar de latere schilder als kind een rustige speelplaats vond.

De hardstenen sokkel is op een foto uit 2010 geel, maar was oorspronkelijk wit. Hij is ruim een halve meter hoog en draagt een Franse inscriptie in onderkast, uit de nooit verzonden laatste brief van Vincent aan Theo:

par mon intermédiaire tu as ta part à

la production même de certaines toiles qui

même dans la debâcle gardent leur calme …

uit de laatste brief van vincent aan theo

De sokkel is van hardsteen uit Saint-Rémy-de-Provence, waar Vincent van Gogh een jaar verpleegd is en veel schilderijen gemaakt heeft. Hij bevat een koker met aarde uit de ziekenhuistuin van het klooster Saint-Paul-de-Mausole.[4]

Op het kunstwerk staan markeringen van de kunstenaar en de gieterij:

• Signatuur van de maker met datering: O Zadkine 1963
• Merkteken van de gieterij: Susse Fondeur Paris

Het beeld is een geschenk van Van Lanschot Bankiers ter gelegenheid van het 225-jarig bestaan van de firma. Het geslacht Van Lanschot, afkomstig uit Zundert, benadrukte zo zijn verbondenheid met de plaats. De sokkel is geschonken door het gemeentebestuur van Saint-Rémy-de-Provence, waar Vincent van Gogh gewerkt heeft en in het kloosterziekenhuis verpleegd is.

Zadkine kreeg de opdracht in 1963 en had zijn ontwerp al snel klaar. Op 14 mei, ruim een jaar voor de geplande onthulling, bracht hij een gipsmodel van Parijs naar Zundert, dat hij samen met de Van Gogh-kenner Mark Tralbaut presenteerde aan journalisten uit Nederland, België en Frankrijk. Ook Vincent Willem van Gogh, de zoon van Theo en de beheerder van Vincents erfgoed, was aanwezig; de Zundertse burgemeester G.J.A. Manders trad op als gastheer.[3]

Van 1955 tot 1964 heeft Zadkine minstens vier beelden en een buste van Van Gogh gemaakt en in zijn presentatie refereerde hij aan het eerste, dat in opdracht van de gemeente ontworpen en geplaatst was in Auvers-sur-Oise. Bij Zadkines bezinning op de schilder ervoer hij diens band met zijn broer als een twee-eenheid en in samenspraak met Dr. Tralbaut besloot hij dat idee uit te werken. In een aanvankelijk ontwerp, met de mannen zittend, waren de lichamen onontwarbaar, maar dat beviel Zadkine niet en het werd vernietigd. Toen Tralbaut jaren later terugkwam op de verbondenheid, maakte Zadkine in drie dagen het ontwerp voor Zundert. Het belangrijkste daarvan waren voor Zadkine de ineengestrengelde handen van de broers.[3]

Bij de presentatie sprak Zadkine over plannen om een gedenkmunt en een boek met lezingen over Van Gogh uit te geven. Beide zijn gerealiseerd.[3]

De aanjagers van de feestelijkheden in 1964 waren Van Gogh-kenner Mark Tralbaut en de Zundertse burgemeester G.J.A. Manders. Het verloop was volgens het stramien van die tijd: de burgemeester ontvangt in vol ornaat de koningin, zij wordt voorgesteld aan leden van het gemeentebestuur, een meisje biedt de majesteit schuchter een bosje bloemen aan, de kunstenaar schenkt haar het boek met lezingen over Van Gogh dat door hem voor de gelegenheid samengesteld is, zij onthult samen met de burgemeester het beeld en het publiek kijkt op ruime afstand toe, inclusief het majorettekorps.