Asega

Een Asega ("recht-voorzegger") was tijdens de vroege en hoge middeleeuwen in Westerlauwers Friesland de officiële rechtsadviseur van het gerecht.[1] In tegenstelling tot een moderne rechter, gaf de asega in de meeste gevallen alleen een oordeel over het recht en niet over de feiten. Het Oud-Friese proces met zijn formele bewijsmiddelen, zoals we dit voornamelijk kennen uit het Oudere Schoutenrecht, gaf voor een waardering van de feiten ook weinig aanleiding. Waar echter in de oude rechtsbronnen bij uitzondering aanleiding was voor een waardering van de feiten, werd dit aan de asega opgedragen.[2] De ommestand (de aanwezige dinggenoten) kon anders beslissen dan de asega en dan ging het besluit van de ommestand boven de uitspraak van de asega.[3]

In de loop van de Middeleeuwen werd de taak van de asega overbodig en verdwijnt de functie.[4] De Grietman nam in Friesland de plek in van zowel schout en asega. In Amstelland werden tot 1388 asega's gebruikt in de rechtspraak.[5]

Etymologie

Het woord asega heeft parallellen in het Oudnederlands (asege), Oudsaksisch (êosago) en Oudhoogduits (*ēwasago). Het betekent 'recht-spreker' of 'voorspreker van de wetten', met de Oudfriese stam ā, êwa of êwe (ee, 'wet, recht') en sega ('zeggen'). Het woord ee was in de middeleeuwen wijdverbreid, bijvoorbeeld als de oude ee ('het oude verbond', dat is 'de wet Gods' of ook wel 'de oude rechtsorde') en die kersten ee ('het Christelijke geloof'). Het komt nog voor in hedendaags Nederlands in het woord ega ('echtgenoot').[6] In de Heliand is de êosago de Bijbelse 'schriftgeleerde' of doctor in de rechten (Latijn iudex of legislator, Oudnederlands *ēwonlērere[7]), die de wetten van het oude verbond met God (then aldon êuua) handhaaft. Oudgermanisten hebben ook wel parallellen gezocht met de betiteling 'heidense goden' (asen, Oudnoors Æsir).

Zie verder: Sage over het ontstaan van het Friese recht

Literatuur
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.