April-meistakingen

De April-meistaking (ook bekend als de melkstaking of mijnstaking) was een staking in 1943 in Nederland tegen de gedwongen arbeidsinzet tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Massagraf gefusilleerde verzetsstrijders meistaking in Limburg, ontdekt op 1 juli 1948

Monument melkstaking April/Mei 1943 Suameer Frl.

Oorlogsmonument Meistaking Appelbergen

Aanleiding

Bekendmaking van het krijgsgevangenschap op de voorpagina

De aanleiding voor de spontane landelijke staking was de bekendmaking op 29 april 1943 dat Nederlandse oud-militairen die gevochten hadden in 1940 zich moesten melden om te gaan werken in Duitsland voor de Arbeitseinsatz. Door de vele Duitse doden tijden de slag om Stalingrad waren extra mankrachten nodig om de Duitse oorlogsindustrie draaiende te houden. Nederlanders die weigerden te werken in Duitsland konden op 'den strengste maatregelen' rekenen.

Staking

De staking begon op donderdag 29 april 1943 bij Machinefabriek Gebr. Stork & Co in Hengelo in Overijssel en verspreidde zich razendsnel over heel Nederland. Een belangrijke rol bij het verspreiden van het bericht, dat de werknemers van Stork in staking waren gegaan, speelde de telefoniste van Stork, Femy Hoogenboom- Efftink. Zij belde op eigen initiatief naar andere bedrijven in Hengelo en omgeving met het verzoek om ook mee te doen. Gaandeweg verspreidde de staking zich over bedrijven in bijna alle provincies van het land. Meer dan 500.000 mensen legden uiteindelijk het werk neer. Alleen de grote steden zoals Amsterdam, Rotterdam en Den Haag deden niet mee.

Een teleurstelling voor de stakers was dat de Nederlandse Spoorwegen bleven rijden. Ook bleef het stil in en rond Rotterdam, Den Haag en Amsterdam, waar men de bloedige nasleep van de Februaristaking van 1941 nog in het geheugen had. De staking eindigde op 3 mei 1943.

Deze staking staat ook bekend als de Melkstaking, omdat boeren geen melk aan de zuivelfabrieken leverden en hun melk gratis weggaven aan de burgers of over de weilanden uitstrooiden. In de Mijnstreek in Zuid-Limburg werd de staking de Mijnstaking genoemd en gesteund door de Rooms-Katholieke Kerk.

Bestraffing

De Duitse bezetter reageerde op de staking met harde hand. Tachtig stakers werden standrechtelijk geëxecuteerd, hun namen werden op plakkaten bekendgemaakt. Daarnaast vielen 95 doden en 400 zwaargewonden door beschietingen door de bezetters op de stakenden.[1] Na en tijdens de staking vielen tweehonderd doden als gevolg van standrechtelijke executies en uitputting in strafkampen.

Monumenten

Monument bij de N.H. Kerk in Marum
Monument melkstaking Suameer
Monument Appelbergen, Haren
Oorlogsmonument in Vaassen[2]

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

P.H.M. Wolthuis: Er hoeft er maar één te beginnen; de april-meistaking 1943, Amsterdam, 2018. ISBN 9789082859102
T. de Witte: Op onbekende plek begraven; de April-meistakingen van 1943, een onderzoek naar oorlogsvermissing,Leeuwarden, 2010, Elikser. ISBN 9789089541383
A.P.M. Cammaert: Het verborgen front. Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog. Leeuwarden, Eisma, 1994. ISBN 9074252192
Dr. L. de Jong: Het koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog. 's-Gravenhage, Martinus Nijhoff, 1969-1994 (diverse delen)
P.J. Bouman: De April-Mei-stakingen van 1943.'s-Gravenhage, Martinus Nijhoff, 1950

Duitse reactie, Verzetsmuseum
Herdenkt zeven omgekomen personeelsleden van NV Industrie, van wie vier vanwege hun betrokkenheid bij de stakingen.

Zie de categorie April–May Strike van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Duitse reactie, Verzetsmuseum

[2] Herdenkt zeven omgekomen personeelsleden van NV Industrie, van wie vier vanwege hun betrokkenheid bij de stakingen.