Aneurysma
Een aneurysma (<Grieks ἀνεύρυσμα) is een verwijding in een deel van het vaatstelsel. Het kan zich zowel in een slagader, een ader als in het hart bevinden. De meest voorkomende plaats is de lichaamsslagader oftewel aorta in de buik. Dit wordt een AAA genoemd, een aneurysma aortae abdominalis. Een aneurysma in de hersenen komt ook voor. Vooral bij jonge mensen (dertig tot vijftig jaar) zijn ze meestal dodelijk. Indien de patiënt meer geluk heeft zijn er enkel duidelijke klachten, zoals uitvalsverschijnselen en heftige hoofdpijn. Een zeer snel ingrijpen van artsen is dan noodzakelijk.
 |
Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts. |
Aneurysma
| ||||
| Coderingen | ||||
| ICD-10 | I72 | |||
| ICD-9 | 442 | |||
| DiseasesDB | 15088 | |||
| MedlinePlus | 001122 | |||
| ||||
Vroeger dacht men aan slagaderverkalking (atherosclerose) als oorzaak van een aneurysma. Dit is echter niet de enige oorzaak, er zijn waarschijnlijk ook andere factoren van belang voor het ontstaan van een aneurysma. Tegenwoordig wordt een degeneratief proces in de wand van de aorta als oorzaak gezien. Hierbij is het evenwicht verstoord tussen eiwitten die de aortawand opbouwen en andere die hem afbreken. Tevens kunnen erfelijk bepaalde stoornissen in de opbouw en stevigheid van de vaatwand, leiden tot het ontstaan van aneurysmata op jeugdige leeftijd. Naast afwijkingen in opbouw en stevigheid van de vaatwand spelen mogelijk ook bepaalde ontstekingsreacties een rol. Verder zorgt roken voor slijtage van de aderen. Rokers lopen een aanzienlijk groter risico een aneurysma te krijgen dan niet-rokers en als het aneurysma er is groeit het — volgens statistische gegevens — sneller bij rokers en ex-rokers dan bij niet-rokers.
Symptomen
Een aneurysma van de lichaamsslagader in de buik ofwel het aneurysma aortae abdominalis heeft men vaak zonder symptomen. Mensen met een AAA weten dan ook vaak niet dat zij een aneurysma hebben. Soms worden klachten als een kloppend gevoel in de (boven)buik of pijn in de rug, door drukken van het aneurysma op de wervelkolom, beschreven. In de meerderheid van de gevallen is een gevonden AAA een toevalsbevinding bij radiologisch onderzoek voor een andere indicatie (zoals een echo van het hart of CT-scan van de nieren). Als de grootte van het aneurysma toeneemt, neemt hierbij ook het risico op scheuren toe. De vaatwand wordt zwakker en er kan zich een scheur vormen. Dit is een levensbedreigende situatie, waarbij er door bloeding een tekort aan circulerend bloed kan ontstaan, met weefsel-/orgaan-schade en zelfs de dood tot gevolg. Een scheuring van het aneurysma is lastig te herkennen, maar alarmsignalen zijn flauwvallen/bleekheid en acute pijn in de buik of in de onderrug. Bij een aneurysmaruptuur van de aorta in de buik is deze bloeding in 75% van de gevallen dodelijk. Meer dan 50% van de patiënten overlijdt voor aankomst in het ziekenhuis, waarna nog eens meer dan 50% van de geopereerden overlijdt tijdens de operatie. Een aneurysmaruptuur in de thorax (borstholte) is vrijwel altijd dodelijk.
Erfelijkheid
Er is waarschijnlijk enige vorm van erfelijkheid, aangezien het vaker voorkomt binnen sommige families. Literatuur wijst uit dat ongeveer 25% van de mensen met een AAA ook één of meerdere aangedane eerstegraads familieleden heeft. Broers en zussen van aneurysmapatiënten laten zich dikwijls preventief onderzoeken op symptomen van een aneurysma.
Behandeling AAA
Vanwege de gevaren is het aan te raden een verdenking op een aneurysma goed te laten onderzoeken. Lichamelijk onderzoek alleen sluit een aneurysma nooit uit. Als gouden standaard voor het aantonen van een aneurysma wordt echografie van de buik gebruikt. Hierbij kan men nauwkeurig de juiste diameter bepalen. Het is essentieel dat men hierbij de grootst te meten voor-achterwaartse diameter (Anterior-Posterior- of AP-diameter) aanhoudt. Als arbitraire grens wordt een diameter van 55 mm gebruikt (bij vrouwen 50 mm). Uit onderzoek is gebleken dat bij deze diameter het risico op ruptuur reëel is, en de risico's van een operatie niet meer opwegen tegen het risico op scheuren. Een CT-scan met contrast laat precies zien hoe de vaatboom rond de aorta eruitziet. Dit bepaalt ook of men laparotomisch (open maken van de buikholte) of endovasculair (vanuit de vaten na benadering in de liesslagader(s)) opereert. Men kiest respectievelijk voor het inhechten van een aortabifurcatieprothese, ook wel broekprothese genoemd, of een endovasculaire stent op maat. Laatstgenoemde procedure noemt men ook wel EVAR; Endovascular Aneurysm Repair. Een belangrijke complicatie van een EVAR operatie zijn endoleaks. Dit wil zoveel zeggen als het lekken van bloed langs de prothese. Er worden vijf typen endoleaks onderscheiden:
type 1; een lekkage waar de stent vastzit aan het vat
- 1a - proximaal
- 1b - distaal
- 1c - verstopper arteria iliaca
type 2; het vullen van het aneurysma via zijtakken (o.a. arteria mesenteria inferior en met name lumbale arteriën L2-L4), tevens de meestvoorkomende endoleak
- 2a - enkel vat
- 2b - twee of meer zijtakken betrokken
type 3; bloedlek door een defect in de stent
- 3a - lekkage tussen onderdelen van de stent
- 3b - breuken of gaten in de stent
type 4; bloedlekkage door de stent heen t.g.v. poreusheid van de stent
type 5; toenemende grootte van aneurysma sac zonder daadwerkelijk lek te bewijzen
Behandeling ruptuur
Op het moment dat een aneurysma scheurt telt iedere minuut. Na het maken van een CT-scan kiest men meestal voor de laparotomische procedure voor het inhechten van een broekprothese. Een duidelijk protocol en een goede samenwerking van de spoedeisende hulp, de afdeling radiologie, de anesthesist, de vaatchirurg en het OK-personeel zijn essentieel voor het overleven van de patiënt. De peri-operatieve mortaliteit van een geruptureerd AAA is zeer hoog, ongeveer 20% bij de EVAR-methode en ongeveer 50% bij de conventionele open methode.
Externe link
- aneurysma.nl - Een informatieve site voor patiënten en (para)medici