Agnetapark

Borstbeeld van Agneta Matthes in het Agnetapark

In 1884 richtte Van Marken de 'NV Gemeenschappelijk Eigendom' op. Het doel van de onderneming was: 'Het bouwen en verhuren van gezonde woningen, kosthuizen, werkplaatsen, winkels, wasch-en badinrichtingen, op door haar te kopen gronden in het Agnetapark. Hij zette daarmee een nieuwe maatschappelijke en stedenbouwkundige ontwikkeling in die ook buiten Nederland toonaangevend was.'

Vernoeming

Het Agnetapark is genoemd naar Agneta Wilhelmina Johanna Matthes, echtgenote van de directeur. Het complex werd in 1884 voltooid. Het kan als het eerste tuindorp van Nederland worden gezien; dit principe zou in de eerste helft van de 20e eeuw vaker worden toegepast in woningbouwprojecten. De uitvoerende architecten waren E.H. Gugel en F.M.L. Kerkhoff. De waterpartijen en het slingerend stratenpatroon werden door Louis Paul Zocher ontworpen. Het fabriekscomplex en bijbehorende Agnetapark werden in 1884 geopend door koningin Emma en prinses Wilhelmina.

Hugo de Man

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er een verrader in Delft, die zich had binnengedrongen in de verzetsgroep Schoemaker, genoemd naar de oprichter hoogleraar ir. R.L.A. Schoemaker. Hiertoe behoorden onder meer Jan van Blerkom, Charles Hugenholtz en Hugo de Man. Toen op 2 mei 1941 Schoemaker gearresteerd werd door toedoen van Anton van der Waals, volgde Van Blerkom hem op als leider van de groep. Van Blerkom en Hugenholtz kwamen erachter dat Hugo de Man een verrader was en liquideerden hem op 14 augustus. Ze dumpten het lijk in de vijver van het Agnetapark, waar het een week later boven kwam drijven. Er werd 5000 gulden uitgeloofd voor inlichtingen. Hugenholz probeerde over land naar Engeland te vluchten, hij verdronk bij Gibraltar. Van Blerkom voer met een vriend in een kano naar Engeland, ze kwamen daar niet aan.

In 2015 bijgebouwde herenhuizen aan de buitenrand van het Agnetapark in Delft aan de Laan van Altena.

De arbeiderswoningen zijn ontworpen door F.M.L. Kerkhoff in een ten dele op het voorbeeld van de arbeiderskolonie te Mulhouse en ten dele op Engelse cottage-arbeiderswoningen geïnspireerde trant, vermengd met eigentijdse, deels op de Renaissance geïnspireerde, kenmerken, hetgeen is terug te vinden in respectievelijk de oorspronkelijke groepering van zeven blokken van vier woningen rug-aan-rug onder één kap; in de toepassing van - al dan niet van wolfeinden voorziene - pannen zadeldaken met groot overstek en houten schoren, topmakelaars en gesneden topwerken, en met topgevels en dakkapellen; en van ruitvormige decoraties; in de toepassing van spaarbogen met siermetselwerk boven de vensters en de als toppilasters uitgevoerde hoekschoorstenen; in het overig gebruik van getoogde vensters, met roedenverdeling en soms gekoppeld, gele siersteenbanden en -blokken, cordonlijsten en geprofileerde gootlijst en houten deuren met diagonaalsgewijs geplaatste delen. De meeste van deze woningen bezitten een bouwlaag met kapverdieping.

Een aanvullend gedeelte van het park werd in 1925 ontworpen door Jan Gratama en is geënt op de Amsterdamse School. Dit gedeelte omvat behalve een groot complex aan woningen, een gemeenschapsgebouw ('Parkkantoor'), een winkel, een grote vijver met fontein en toegangspoorten.
Aan de buitenrand (Laan van Altena) van dit complex is in 2015 een rij van 12 geschakelde herenhuizen bijgebouwd in dezelfde stijl, zij het in een wat ruimere uitvoering om aan de hedendaagse eisen van bewoning te kunnen voldoen.[1]

Sinds 1989 is Agnetapark als geheel een rijksmonument. Daarnaast is in 2005 is een aanvraag ingediend voor aanwijzing tot beschermd stadsgezicht welke in februari 2011 is toegekend.

Het Agnetapark is opgenomen in de lijst van de 100 belangrijkste monumenten in Nederland.

Het Agnetapark vormt het decor van de film Dolfje Weerwolfje[2] In 2015 verscheen de roman 'Agneta' van Jan van der Mast, die zich afspeelt in het Agnetapark. Onderwerp is het dubbelleven van Jacques van Marken en de heroïsche manier hoe Agneta handelt, wanneer ze er achter komt dat haar echtgenoot een gezin met vijf kinderen in Rotterdam heeft. In 2019 verschijnt bij Uitgever Nieuw Amsterdam een biografie over Jacques van Marken, waarin de totstandkoming van het Agnetapark wordt beschreven.

• Rijksbeschermd gezicht Delft - Agnetapark
• Gemeenschapshuis Agnetapark
• De Lindenhof

• Het Museum
• Jan van der Mast schrijver van Agneta en Jacques van Marken
• Agnetapark op www.delft.nl
• Agnetapark op www.architectenweb.nl
• Agnetapark op verreverwanten.nl
• Informatie over rijksmonumentnummer 46887

Zie de categorie Agnetapark van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.