Aalscholver

De aalscholver is 80 tot 100 cm lang en heeft een spanwijdte van 121 tot 149 cm.[2] De vogel is vrijwel geheel zwart, maar met een opvallende witte wang en een gele plek op de plaats van de aanhechting van de bek. De snavel is lang en voorzien van een haakvormige punt. In de broedtijd verschijnt er een witte "dijvlek".[3] De dij is anatomisch geen dij, maar het bevederde scheenbeen (tibia) van de vogel, waarop bij volwassen aalscholvers tussen februari en juni een witte vlek verschijnt. De aalscholver heeft zwemvliezen tussen de voortenen en kan dus zwemmen en hij vangt vis door te duiken.

De aalscholver zit vaak met uitgespreide vleugels op een paaltje bij het water. Het gaat hierbij voornamelijk om het laten drogen van hun verenkleed. De theorie dat dit samenhangt met een te kleine of gebrekkig functionerende vetklier in vergelijking met andere watervogels is volgens Sellers (1995) onjuist.[4] Vogels die aan de kost komen door te duiken mogen geen al te groot drijfvermogen hebben. Hun anatomie kenmerkt zich dan ook meestal door zwaardere botten dan bij de doorsnee vogel, en kleinere luchtkamers. Daarnaast persen deze vogels lucht uit hun veren. Aalscholvers en de nauw verwante slangenhalsvogels gaan nog verder – zij laten hun verenpak nat worden. De baarden aan hun veren staan betrekkelijk ver uit elkaar, zodat binnendringend water vrij spel krijgt en alle lucht verdwijnt. Dat lijkt een behoorlijk nadeel – veel watervogels hebben juist voordeel van een goed isolerend verenpak. Aalscholvers duiken echter vaak diep en jagen langdurig achter vis aan. Doorweekt gaat dat gemakkelijker, er is minder opwaartse druk. De ver naar achter geplaatste poten stoot de vogel bij het duiken gelijktijdig naar achteren, zodat hij zich wat schoksgewijs verplaatst.

De aalscholver is deels een trekvogel. Er zijn op de wereld dertig soorten aalscholvers. In Noord-Amerika komt hij voor rond de Baai van St. Laurens. De aalscholver komt ook in Israël vrij algemeen voor, vooral bij bepaalde binnenwateren, zoals de Zee van Galilea.

Aalscholver als visser

In Zuidoost-Azië worden tamme aalscholvers gebruikt om vissen te vangen voor hun baas. Zijn spitse, haakvormige snavel maakt hem tot een goede visser, en reeds in oude tijden werden aalscholvers door vissers in de Oriënt en in delen van India voor de visvangst afgericht, waarbij er een ring vrij los om de hals van de vogel werd gedaan zodat hij alleen maar heel kleine vissen kon doorslikken.

Avibase erkent 4 ondersoorten:[6]

• P. c. carbo: van de noordoostelijke Verenigde Staten en oostelijk Canada tot westelijk Europa.
• P. c. hanedae: Japan.
• P. c. novaehollandiae: Australië en Nieuw-Zeeland.
• P. c. sinensis: van Centraal-Europa tot India en China.

Ook de erg nauw verwante witborstaalscholver (Phalacrocorax lucidus) wordt soms tot deze soort gerekend.[7]

De aalscholver is een beschermde vogelsoort krachtens de Europese Vogelrichtlijn, de Bern-conventie en het AEWA-verdrag.

Nederland

Typische broedomgeving in het binnenland

Al in de 17de eeuw waren er grote aalscholverkolonies in Nederland. In de 19de eeuw en in de eerste helft van de 20ste eeuw werd de aalscholver sterk bejaagd op aandringen van boseigenaren en beroepsvissers. In 1955 golden quota van maximaal 500 (of minder) broedparen in kolonies die in beschermde natuurgebieden lagen. De aalscholver was toen relatief zeldzaam. Begin jaren 1960 kreeg deze viseter het moeilijk doordat het IJsselmeer werd ingepolderd en visgronden verder van de toen bestaande kolonies kwamen te liggen. De quota werden overbodig, er waren nog slechts 1150 broedparen. In de loop van de jaren 1970 ging de stand weer vooruit, dankzij de vestiging van kolonies in de nieuwe IJsselmeerpolders. Volgens Sovon daalde het aantal broedparen plotseling in 1993, maar begon het daarna weer geleidelijk te stijgen door nieuwe vestigingen op onder andere de Waddeneilanden. Eind jaren 1990 telde men circa 20.000 broedparen,[8] een aantal dat rond 2007 was gestegen tot 23.325.[9] In Denemarken vertoonde de aalscholver een vergelijkbare getalsontwikkeling. Daar bleef het bestand na 1993 min of meer constant.[10]

Onder andere in 2008 vroegen beroepsvissers om maatregelen om de aantallen vogels te beperken. Aalscholvers op en rond het IJsselmeer zouden per jaar zo'n 60-120 ton snoekbaars consumeren.

De woorden aalscholver en schollevaar zijn niet alleen synoniem, maar ook anagrammen van elkaar.[13]

• 
  Jonge aalscholver
• 
  Aalscholver eieren in het nest
• 
  Jongen op het nest
• 
  Aalscholverschedel
• 
  Aalscholver droogt zijn veren

• Sovon.nl Aantallen en trends Aalscholver in Nederland
• Aalscholver op SoortenBank.nl
• Kaarten met waarnemingen:

• België
• Nederland
• wereldwijd