ѫтроба

Apparenté à jątro (« foie » → voir játra en tchèque) et ѫтрь ǫtrь, au grec ancien ἔντερον, énteron, au latin internus, fait comme le français entrailles, sur le radical indo-européen commun *entro ^[1] (ici nasalisé, comme en français au demeurant), mais avec le suffixe -ба, -ba ; comparez avec la réfection, en tchèque, de vnitřnosti.

ѫтроба (ǫtroba) féminin

1. (Anatomie) Entrailles.
   • И облѣче сѩ вь клѩтвѫ ѣко вь риꙁѫ : и вьніде ѣко вода вь ѫтробѫ его и ѣко олѣі вь кості его — (Psalterium Sinaiticum, psaume CVIII, 18)

     καὶ ἐνεδύσατο κατάραν ὡς ἱμάτιον, καὶ εἰσῆλθεν ὡς ὕδωρ εἰς τὰ ἔγκατα αὐτοῦ καὶ ὡσεὶ ἔλαιον ἐν τοῖς ὀστέοις αὐτοῦ

   • и сокръвенꙑхъ твоіхъ исплъні сѩ ѫтроба іхъ — (Psalterium Sinaiticum, psaume XVI, 14)

     καὶ τῶν κεκρυμμένων σου ἐπλήσθη ἡ γαστὴρ αὐτῶν

2. Cœur, esprit, pensées secrètes, intimes.
   • Искѹсі мѩ гі і сътѩжі мѩ ჻ раждьꙁі ѫтробѫ и сръдъце мое : ‣ — (Psalterium Sinaiticum, psaume XXV, 2)

     δοκίμασόν με, κύριε, καὶ πείρασόν με, πύρωσον τοὺς νεφρούς μου καὶ τὴν καρδίαν μου.

   • Ѣко раꙁгорѣ сѩ сръдьце мое ѫтроба моѣ іꙁмѣтъ сѩ
     Ꙇ аꙁъ ѹнічьженꙑ не раꙁѹмѣхъ ¨ ѣко скотъ бꙑхъ ѹ тебе ¨ — (Psalterium Sinaiticum, psaume LXXII, 21, 22)

     ὅτι ἐξεκαύθη ἡ καρδία μου, καὶ οἱ νεφροί μου ἠλλοιώθησαν,
     καὶ ἐγὼ ἐξουδενωμένος καὶ οὐκ ἔγνων, κτηνώδης ἐγενόμην παρὰ σοί.

   • Срдце чісто съꙁіжді въ мнѣ бже : ꙇ дхъ правъ обнові въ ѫтробѣ моеі ჻ ‣ — (Psalterium Sinaiticum, psaume L, 12)

     καρδίαν καθαρὰν κτίσον ἐν ἐμοί, ὁ θεός, καὶ πνεῦμα εὐθὲς ἐγκαίνισον ἐν τοῖς ἐγκάτοις μου.

3. Giron maternel.
   • Къ тебѣ прівръженъ есмъ иꙁ ложеꙁнъ ჻ отъ [р]ѫтробꙑ матері мо(е)ѩ бъ моі есі тꙑ : ‣ — (Psalterium Sinaiticum, psaume XXI, 11)

     ἐπὶ σὲ ἐπερρίφην ἐκ μήτρας, ἐκ κοιλίας μητρός μου θεός μου εἶ σύ

• Ralja Mixajlovna Cejtlin, Emilie Bláhová, Radoslav Večerka (éditeurs), Staroslavjanskij slovar’ po rukopisjam 10–11 vv [Dictionnaire vieux slave (selon les manuscrits des X^e et XI^e siècles)], Izdatel’stvo « Russkij jazyk », Moscou, 1994, 1999
• ^[1] Julius Pokorny, Indogermanisches etymologisches Wörterbuch, 1959 → consulter cet ouvrage
• Cyrillomethodiana, Dictionnaire historique du bulgare, {{subst:R:Cyrillomethodiana/Data/Entrées}}.