सुख

Hindi

Etymology

From Sanskrit सुख (sukha).

Noun

सुख • (sukh) m (Urdu spelling سکھ‎)

  1. happiness, pleasure, gratification
    सनातन मुक्ति पाने के लिए, जीवन के सुखों का त्याग करना पड़ेगा।
    sanātan mukti pāne ke lie, jīvan ke sukhõ kā tyāg karnā paṛegā.
    In order to attain eternal salvation, you must sacrifice the pleasures of life.
  2. comfort
    यह यात्रियों के सुख के लिए है।
    yah yātriyõ ke sukh ke lie hai.
    This is for the comfort of the passengers.

Synonyms

Derived terms
  • सुखकर (sukhkar, “happy, pleasant, comforting”)
  • सुखजनक (sukh-janak, “causing happiness or pleasure”)
  • सुखजीवी (sukhjīvī, “easy-going”)
  • सुखमृत्यु (sukhmŕtyu, “euthanasia”)

References
  • Bahri, Hardev (1989), “सुख”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons
  • Caturvedi, Mahendra; Bhola Nath Tiwari (1970), “सुख”, in A practical Hindi-English dictionary, Delhi: National Publishing House

Sanskrit

Alternative scripts
Alternative scripts
  • ᬲᬸᬔ (Balinese script)
  • সুখ (Assamese script)
  • সুখ (Bengali script)
  • 𑰭𑰲𑰏 (Bhaiksuki script)
  • 𑀲𑀼𑀔 (Brahmi script)
  • 𑌸𑍁𑌖 (Grantha script)
  • સુખ (Gujarati script)
  • ꦱꦸꦑ (Javanese script)
  • ಸುಖ (Kannada script)
  • သုခ (Burmese script)
  • ସୁଖ (Oriya script)
  • ꢱꢸꢓ (Saurashtra script)
  • 𑆱𑆶𑆒 (Sharada script)
  • 𑖭𑖲𑖏 (Siddham script)
  • సుఖ (Telugu script)
  • སུཁ (Tibetan script)
  • 𑒮𑒳𑒐 (Tirhuta script)

Alternative forms

Etymology

Said to be from सु (su) + ख (kha), and to mean originally "having a good axle-hole"; possibly a Prakrit form of सुस्थ (sustha); compare दुःख (duḥkha).

Pronunciation

Adjective

सुख • (sukhá)

  1. running swiftly or easily (only applied to cars or chariots, superlative सुखतम (sukhá-tama)), easy
  2. pleasant (rarely with this meaning in Vedas), agreeable, gentle, mild (comparative सुखतर (sukhá-tará))
  3. comfortable, happy, prosperous (सुखिन् (sukhin))
  4. virtuous, pious

Declension
Masculine a-stem declension of सुख
Nom. sg. सुखः (sukhaḥ)
Gen. sg. सुखस्य (sukhasya)
Singular Dual Plural
Nominative सुखः (sukhaḥ) सुखौ (sukhau) सुखाः (sukhāḥ)
Vocative सुख (sukha) सुखौ (sukhau) सुखाः (sukhāḥ)
Accusative सुखम् (sukham) सुखौ (sukhau) सुखान् (sukhān)
Instrumental सुखेन (sukhena) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखैः (sukhaiḥ)
Dative सुखाय (sukhāya) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ)
Ablative सुखात् (sukhāt) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ)
Genitive सुखस्य (sukhasya) सुखयोः (sukhayoḥ) सुखानाम् (sukhānām)
Locative सुखे (sukhe) सुखयोः (sukhayoḥ) सुखेषु (sukheṣu)
Feminine ā-stem declension of सुख
Nom. sg. सुखा (sukhā)
Gen. sg. सुखायाः (sukhāyāḥ)
Singular Dual Plural
Nominative सुखा (sukhā) सुखे (sukhe) सुखाः (sukhāḥ)
Vocative सुखे (sukhe) सुखे (sukhe) सुखाः (sukhāḥ)
Accusative सुखाम् (sukhām) सुखे (sukhe) सुखाः (sukhāḥ)
Instrumental सुखया (sukhayā) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखाभिः (sukhābhiḥ)
Dative सुखायै (sukhāyai) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखाभ्यः (sukhābhyaḥ)
Ablative सुखायाः (sukhāyāḥ) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखाभ्यः (sukhābhyaḥ)
Genitive सुखायाः (sukhāyāḥ) सुखयोः (sukhayoḥ) सुखानाम् (sukhānām)
Locative सुखायाम् (sukhāyām) सुखयोः (sukhayoḥ) सुखासु (sukhāsu)
Neuter a-stem declension of सुख
Nom. sg. सुखम् (sukham)
Gen. sg. सुखस्य (sukhasya)
Singular Dual Plural
Nominative सुखम् (sukham) सुखे (sukhe) सुखानि (sukhāni)
Vocative सुख (sukha) सुखे (sukhe) सुखानि (sukhāni)
Accusative सुखम् (sukham) सुखे (sukhe) सुखानि (sukhāni)
Instrumental सुखेन (sukhena) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखैः (sukhaiḥ)
Dative सुखाय (sukhāya) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ)
Ablative सुखात् (sukhāt) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ)
Genitive सुखस्य (sukhasya) सुखयोः (sukhayoḥ) सुखानाम् (sukhānām)
Locative सुखे (sukhe) सुखयोः (sukhayoḥ) सुखेषु (sukheṣu)

Noun

सुख • (sukhá) m

  1. name of a man
  2. a kind of military array, compare दण्ड (daṇḍa)
  3. (music) a particular mūrchanā
  4. name of the city of Varuṇa
  5. name of one of the 9 śaktis of Shiva

Declension
Masculine a-stem declension of सुख
Nom. sg. सुखः (sukhaḥ)
Gen. sg. सुखस्य (sukhasya)
Singular Dual Plural
Nominative सुखः (sukhaḥ) सुखौ (sukhau) सुखाः (sukhāḥ)
Vocative सुख (sukha) सुखौ (sukhau) सुखाः (sukhāḥ)
Accusative सुखम् (sukham) सुखौ (sukhau) सुखान् (sukhān)
Instrumental सुखेन (sukhena) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखैः (sukhaiḥ)
Dative सुखाय (sukhāya) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ)
Ablative सुखात् (sukhāt) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ)
Genitive सुखस्य (sukhasya) सुखयोः (sukhayoḥ) सुखानाम् (sukhānām)
Locative सुखे (sukhe) सुखयोः (sukhayoḥ) सुखेषु (sukheṣu)

Noun

सुख • (sukhá) n

  1. ease, easiness
  2. comfort
  3. prosperity
  4. pleasure
  5. happiness (in m personified as a child of Dharma and Siddhi)
  6. joy, delight in (+locative)
    sukham-√kṛ — to give pleasure
    महता सुखेन
    mahatā sukhena
    with great pleasure
  7. the sky, heaven, atmosphere
  8. water

Declension
Neuter a-stem declension of सुख
Nom. sg. सुखम् (sukham)
Gen. sg. सुखस्य (sukhasya)
Singular Dual Plural
Nominative सुखम् (sukham) सुखे (sukhe) सुखानि (sukhāni)
Vocative सुख (sukha) सुखे (sukhe) सुखानि (sukhāni)
Accusative सुखम् (sukham) सुखे (sukhe) सुखानि (sukhāni)
Instrumental सुखेन (sukhena) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखैः (sukhaiḥ)
Dative सुखाय (sukhāya) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ)
Ablative सुखात् (sukhāt) सुखाभ्याम् (sukhābhyām) सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ)
Genitive सुखस्य (sukhasya) सुखयोः (sukhayoḥ) सुखानाम् (sukhānām)
Locative सुखे (sukhe) सुखयोः (sukhayoḥ) सुखेषु (sukheṣu)

Descendants

References
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.