नृ
Sanskrit
Etymology
From Proto-Indo-Aryan *Hnā́, from Proto-Indo-Iranian *Hnā́, from Proto-Indo-European *h₂nḗr (“man”). Cognate with Avestan 𐬥𐬀𐬭 (nar), Old Armenian այր (ayr), Ancient Greek ἀνήρ (anḗr), Persian نر (nar).
Noun
नृ • (nṛ́) m
- a man
- Synonym: पुंस् (puṃs)
- hero
- (chiefly in the plural) mankind, people
- सर्वाः नरः तेजसि ऋते च वशधा समधा च जायन्ते। ते चित्ता मनसा च ददते अन्तरे प्रति भ्रात्रस्य पथा क्रियन्त्।
- sárvāḥ náraḥ téjasi ṛté ca vaśadhā́ samadhā́ ca jā́yante. té cittā́ mánasā ca dádate ántare práti bhrātrásya pathā́ kriyánt.
- All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.
- (grammar) masculine word
- the pin or gnomon of a sundial
- (chess) a chess piece
Declension
| Masculine ṛ-stem declension of नृ (nṛ́) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ना nā́ |
नरौ / नरा¹ nárau / nárā¹ |
नरः náraḥ |
| Vocative | नः náḥ |
नरौ / नरा¹ nárau / nárā¹ |
नरः náraḥ |
| Accusative | नरम् náram |
नरौ / नरा¹ nárau / nárā¹ |
नॄन् nṝ́n |
| Instrumental | नरा nárā |
नृभ्याम् nṛ́bhyām |
नृभिः / नृभिः nṛ́bhiḥ / nṛbhíḥ |
| Dative | नरे náre |
नृभ्याम् nṛ́bhyām |
नृभ्यः / नृभ्यः nṛ́bhyaḥ / nṛbhyáḥ |
| Ablative | नरः náraḥ |
नृभ्याम् nṛ́bhyām |
नृभ्यः / नृभ्यः nṛ́bhyaḥ / nṛbhyáḥ |
| Genitive | नरः náraḥ |
न्रोः nróḥ |
नराम् / नृणाम् / नॄणाम् narā́m / nṛṇā́m / nṝṇā́m |
| Locative | नरि nári |
न्रोः nróḥ |
नृषु / नृषु nṛ́ṣu / nṛṣú |
| Notes |
| ||
Derived terms
- नृकलेवर (nṛkalevara)
- नृकल्प (nṛkalpa)
- नृकार (nṛkāra)
- नृकुक्कुर (nṛkukkura)
- नृकुलदेवा (nṛkuladevā)
- नृकेसरि (nṛkesari)
- नृकेसरिन् (nṛkesarin)
- नृग (nṛga)
- नृगतीर्थ (nṛgatīrtha)
- नृगनृपतिपाषाणयज्ञयूपप्रशस्ति (nṛganṛpatipāṣāṇayajñayūpapraśasti)
- नृगमोक्षप्रकरण (nṛgamokṣaprakaraṇa)
- नृगशाप (nṛgaśāpa)
- नृगश्वभ्रप्रवेश (nṛgaśvabhrapraveśa)
- नृगाख्यान (nṛgākhyāna)
- नृगोपाख्यान (nṛgopākhyāna)
- नृचक्षस् (nṛcakṣas)
- नृचक्षुस् (nṛcakṣus)
- नृचन्द्र (nṛcandra)
- नृजल (nṛjala)
- नृजित् (nṛjit)
- नृज्याय (nṛjyāya)
- नृतम (nṛtama)
- नृता (nṛtā)
- नृदुर्ग (nṛdurga)
- नृदेव (nṛdeva)
- नृधर्मन् (nṛdharman)
- नृधूत (nṛdhūta)
- नृनमन (nṛnamana)
- नृप (nṛpa)
- नृपंजय (nṛpaṃjaya)
- नृपकन्द (nṛpakanda)
- नृपकार्य (nṛpakārya)
- नृपक्रिया (nṛpakriyā)
- नृपक्रियांकृ (nṛpakriyāṃkṛ)
- नृपगृह (nṛpagṛha)
- नृपचिह्न (nṛpacihna)
- नृपजन (nṛpajana)
- नृपञ्चानन (nṛpañcānana)
- नृपञ्चास्य (nṛpañcāsya)
- नृपताल (nṛpatāla)
- नृपति (nṛpati)
- नृपतिकन्यका (nṛpatikanyakā)
- नृपतिद्वार (nṛpatidvāra)
- नृपतिनीतिगर्भितवृत्त (nṛpatinītigarbhitavṛtta)
- नृपतिपथ (nṛpatipatha)
- नृपत्नी (nṛpatnī)
- नृपत्व (nṛpatva)
- नृपत्वंकृ (nṛpatvaṃkṛ)
- नृपदीप (nṛpadīpa)
- नृपद्रुम (nṛpadruma)
- नृपद्विष् (nṛpadviṣ)
- नृपनापितपुत्रन्याय (nṛpanāpitaputranyāya)
- नृपनीति (nṛpanīti)
- नृपपलाण्डु (nṛpapalāṇḍu)
- नृपप्रिय (nṛpapriya)
- नृपप्रियफला (nṛpapriyaphalā)
- नृपबदर (nṛpabadara)
- नृपभूषणी (nṛpabhūṣaṇī)
- नृपमन्दिर (nṛpamandira)
- नृपमाङ्गल्यक (nṛpamāṅgalyaka)
- नृपमान (nṛpamāna)
- नृपमाष (nṛpamāṣa)
- नृपयोग (nṛpayoga)
- नृपर्षि (nṛparṣi)
- नृपलक्ष्मन् (nṛpalakṣman)
- नृपलिङ्ग (nṛpaliṅga)
- नृपलिङ्गधर (nṛpaliṅgadhara)
- नृपवल्लभ (nṛpavallabha)
- नृपवृक्ष (nṛpavṛkṣa)
- नृपवेश्मन् (nṛpaveśman)
- नृपशासन (nṛpaśāsana)
- नृपशु (nṛpaśu)
- नृपश्रेष्ठ (nṛpaśreṣṭha)
- नृपसंश्रय (nṛpasaṃśraya)
- नृपसभ (nṛpasabha)
- नृपसुत (nṛpasuta)
- नृपस्नुषा (nṛpasnuṣā)
- नृपांश (nṛpāṃśa)
- नृपाकृष्ट (nṛpākṛṣṭa)
- नृपाङ्गण (nṛpāṅgaṇa)
- नृपाङ्गन (nṛpāṅgana)
- नृपाण (nṛpāṇa)
- नृपातृ (nṛpātṛ)
- नृपात्मज (nṛpātmaja)
- नृपाध्वर (nṛpādhvara)
- नृपानुचर (nṛpānucara)
- नृपान्न (nṛpānna)
- नृपान्यत्व (nṛpānyatva)
- नृपाभीर (nṛpābhīra)
- नृपामय (nṛpāmaya)
- नृपाय्य (nṛpāyya)
- नृपार्यमन् (nṛpāryaman)
- नृपाल (nṛpāla)
- नृपालय (nṛpālaya)
- नृपावर्त (nṛpāvarta)
- नृपासन (nṛpāsana)
- नृपास्पद (nṛpāspada)
- नृपाह्वय (nṛpāhvaya)
- नृपीति (nṛpīti)
- नृपेच्छा (nṛpecchā)
- नृपेशस् (nṛpeśas)
- नृपेष्ट (nṛpeṣṭa)
- नृपोचित (nṛpocita)
- नृप्रजा (nṛprajā)
- नृबन्धु (nṛbandhu)
- नृबाहु (nṛbāhu)
- नृभर्तृ (nṛbhartṛ)
- नृभृत (nṛbhṛta)
- नृमणस् (nṛmaṇas)
- नृमणस्य (nṛmaṇasya)
- नृमणि (nṛmaṇi)
- नृमत् (nṛmat)
- नृमन (nṛmana)
- नृमर (nṛmara)
- नृमांस (nṛmāṃsa)
- नृमांसाशन (nṛmāṃsāśana)
- नृमादन (nṛmādana)
- नृमिथुन (nṛmithuna)
- नृमेघ (nṛmegha)
- नृमेध (nṛmedha)
- नृम्ण (nṛmṇa)
- नृम्णवर्धन (nṛmṇavardhana)
- नृम्णायि (nṛmṇāyi)
- नृयज्ञ (nṛyajña)
- नृयुग्म (nṛyugma)
- नृयुज् (nṛyuj)
- नृलोक (nṛloka)
- नृलोकपाल (nṛlokapāla)
- नृवत् (nṛvat)
- नृवत्सखि (nṛvatsakhi)
- नृवर (nṛvara)
- नृवराह (nṛvarāha)
- नृवाहण (nṛvāhaṇa)
- नृवाहस् (nṛvāhas)
- नृवाह्य (nṛvāhya)
- नृविडम्ब (nṛviḍamba)
- नृवेष्टन (nṛveṣṭana)
- नृशंस (nṛśaṃsa)
- नृशंसकारिन् (nṛśaṃsakārin)
- नृशंसकृत् (nṛśaṃsakṛt)
- नृशंसता (nṛśaṃsatā)
- नृशंसवत् (nṛśaṃsavat)
- नृशंसवर्ण (nṛśaṃsavarṇa)
- नृशंसवादिन् (nṛśaṃsavādin)
- नृशंसवृत्त (nṛśaṃsavṛtta)
- नृशंसित (nṛśaṃsita)
- नृशंस्य (nṛśaṃsya)
- नृशस्त्र (nṛśastra)
- नृशृङ्ग (nṛśṛṅga)
- नृषच् (nṛṣac)
- नृषड्गु (nṛṣaḍgu)
- नृषदन (nṛṣadana)
- नृषद् (nṛṣad)
- नृषद्मन् (nṛṣadman)
- नृषद्वन् (nṛṣadvan)
- नृषद्वर (nṛṣadvara)
- नृषह् (nṛṣah)
- नृषह्य (nṛṣahya)
- नृषा (nṛṣā)
- नृषाच् (nṛṣāc)
- नृषाति (nṛṣāti)
- नृषाह् (nṛṣāh)
- नृषाह्य (nṛṣāhya)
- नृषूत (nṛṣūta)
- नृसिंह (nṛsiṃha)
- नृसिंहकरण (nṛsiṃhakaraṇa)
- नृसिंहकल्प (nṛsiṃhakalpa)
- नृसिंहकवच (nṛsiṃhakavaca)
- नृसिंहगणित (nṛsiṃhagaṇita)
- नृसिंहगायत्री (nṛsiṃhagāyatrī)
- नृसिंहचतुर्दशी (nṛsiṃhacaturdaśī)
- नृसिंहचम्पू (nṛsiṃhacampū)
- नृसिंहचरित (nṛsiṃhacarita)
- नृसिंहजयन्ती (nṛsiṃhajayantī)
- नृसिंहजयन्तीकल्प (nṛsiṃhajayantīkalpa)
- नृसिंहतापनी (nṛsiṃhatāpanī)
- नृसिंहतापनीयोपनिषद् (nṛsiṃhatāpanīyopaniṣad)
- नृसिंहत्व (nṛsiṃhatva)
- नृसिंहद्वादशी (nṛsiṃhadvādaśī)
- नृसिंहपञ्चरत्नमाला (nṛsiṃhapañcaratnamālā)
- नृसिंहपञ्जर (nṛsiṃhapañjara)
- नृसिंहपटल (nṛsiṃhapaṭala)
- नृसिंहपद्धति (nṛsiṃhapaddhati)
- नृसिंहपर (nṛsiṃhapara)
- नृसिंहपरिचर्या (nṛsiṃhaparicaryā)
- नृसिंहपरिचर्याप्रतिष्ठाकल्प (nṛsiṃhaparicaryāpratiṣṭhākalpa)
- नृसिंहपुराण (nṛsiṃhapurāṇa)
- नृसिंहपूजापद्धति (nṛsiṃhapūjāpaddhati)
- नृसिंहपूर्वतापनीय (nṛsiṃhapūrvatāpanīya)
- नृसिंहप्रकाशिका (nṛsiṃhaprakāśikā)
- नृसिंहप्रसाद (nṛsiṃhaprasāda)
- नृसिंहप्रादुर्भाव (nṛsiṃhaprādurbhāva)
- नृसिंहबीजस्तोत्र (nṛsiṃhabījastotra)
- नृसिंहभट्टीय (nṛsiṃhabhaṭṭīya)
- नृसिंहमन्त्र (nṛsiṃhamantra)
- नृसिंहमन्त्रपद्धति (nṛsiṃhamantrapaddhati)
- नृसिंहमन्त्रराजपुरश्चरणविधि (nṛsiṃhamantrarājapuraścaraṇavidhi)
- नृसिंहमहतश्चरित्र (nṛsiṃhamahataścaritra)
- नृसिंहमहिमन् (nṛsiṃhamahiman)
- नृसिंहमालामन्त्र (nṛsiṃhamālāmantra)
- नृसिंहमाहात्म्य (nṛsiṃhamāhātmya)
- नृसिंहर्षभक्षेत्रमाहात्म्य (nṛsiṃharṣabhakṣetramāhātmya)
- नृसिंहवज्रपञ्जर (nṛsiṃhavajrapañjara)
- नृसिंहवन (nṛsiṃhavana)
- नृसिंहसर्वस्व (nṛsiṃhasarvasva)
- नृसिंहसहस्रनामन् (nṛsiṃhasahasranāman)
- नृसिंहसहस्रनामस्तोत्र (nṛsiṃhasahasranāmastotra)
- नृसिंहस्तवराज (nṛsiṃhastavarāja)
- नृसिंहस्तुति (nṛsiṃhastuti)
- नृसिंहस्तोत्र (nṛsiṃhastotra)
- नृसिंहादिसामन् (nṛsiṃhādisāman)
- नृसिंहाराधन (nṛsiṃhārādhana)
- नृसिंहाष्टक (nṛsiṃhāṣṭaka)
- नृसिंहाष्टोत्तरशतनामन् (nṛsiṃhāṣṭottaraśatanāman)
- नृसिंहीय (nṛsiṃhīya)
- नृसिंहोत्तरतापनीय (nṛsiṃhottaratāpanīya)
- नृसिंहोदय (nṛsiṃhodaya)
- नृसूर्य (nṛsūrya)
- नृसेन (nṛsena)
- नृसेना (nṛsenā)
- नृसोम (nṛsoma)
- नृहन् (nṛhan)
- नृहरि (nṛhari)
- नॄन्ःप्रणेत्र (nṝnḥpraṇetra)
- न्रधीश (nradhīśa)
- न्रस्थिमालिन् (nrasthimālin)
- न्रार्थि (nrārthi)
References
- Monier Williams (1899), “नृ”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, pages 567, 568.
This article is issued from
Wiktionary.
The text is licensed under Creative
Commons - Attribution - Sharealike.
Additional terms may apply for the media files.