մայր

• (Eastern Armenian, standard) IPA^(key): [mɑjɾ]

Learned borrowing from Old Armenian մայր (mayr). The inherited form is մեր (mer).

• մեր (mer) (colloquial, dialectal)

մայր • (mayr)

1. mother

From Old Armenian մայր (mayr).

մայր • (mayr)

1. cedar

• մայրի (mayri)

From Old Armenian մայր (mayr).

մայր • (mayr)

1. Only used in մայր մտնել (mayr mtnel)

From Proto-Indo-European *méh₂tēr.

մայր • (mayr)

1. mother

   մայր անասնոց ― mayr anasnocʿ ― dam, mother

   մայր թռչնոց ― mayr tʿṙčʿnocʿ ― mother, hen

   մեծ մայր ― mec mayr ― grandmother

   մայր լեզու ― mayr lezu ― mother tongue

   մայր լինել ― mayr linel ― to be a mother

   կորուսանել զմայր իւր ― korusanel zmayr iwr ― to lose one's mother

   ազնիւ, գորովագութ մայր ― azniw, gorovagutʿ mayr ― good, tender mother

   անպիտան, չար մայր ― anpitan, čʿar mayr ― bad, ill-natured mother

   մայր վանից, մարց պետ ― mayr vanicʿ, marcʿ pet ― abbess, prioress

   մայր հասարակաց ― mayr hasarakacʿ ― our common mother, earth

   մայր եկեղեցի, եկեղեցեաց ― mayr ekełecʿi, ekełecʿeacʿ ― mother church; cathedral, basilic

   մայր քաղաքաց ― mayr kʿałakʿacʿ ― metropolis, capital

2. (figuratively) mother, author, cause, source, spring, rise

   անգործութիւնն է մայր ամենային ախտից ― angorcutʿiwnn ē mayr amenayin axticʿ ― idleness is the mother of all vice

3. (post-classical) matrix, mould

• մօրու (mōru)

• Armenian: մայր (mayr), մեր (mer)

Of uncertain origin. Different from the above sense of “mother”, despite the folk etymology that the Sun went to its “mother” after sunset.

• մառ (maṙ)

մայր • (mayr)

1. darkness

   մայր արեւու ― mayr arewu ― the west, sun-set

   ի մայր դարձուցանել ― i mayr darjucʿanel ― to put out, to extinguish or blow out

   թաղիլ ի մայրն ամենեցուն ― tʿałil i mayrn amenecʿun ― to return to mother earth

   արեգակն ի մայրն դառնայր/մտանէր ― aregakn i mayrn daṙnayr/mtanēr ― the sun was setting

• Armenian: մայր (mayr)

The wood of the tree մայր (mayr) was used as a building material. The basic meaning is ‘timber, wood’, derived from Proto-Indo-European *meh₂ter-yeh₁-, a derivative of *méh₂tēr (“mother”), in the sense of “source”. Cognate with Latin materia and Old Armenian մայրի (mayri).

մայր • (mayr)

1. cedar

   մայր Լիբանանու ― mayr Libananu ― Cedrus libani

2. pine
3. juniper, Juniperus macrocarpa
   • 5th century, Bible, 2 Paralipomenon 2.8:

     Եւ տացես բերել ինձ փայտս սարոյն մայր և կաղամախ ի Լիբանան լեռնէ, զի մեք գիտեմք, եթէ տեղեկացեալ են ծառայք քո ընտրել հարկանել իջուցանել փայտս ի Լիբանան լեռնէ։

     Ew tacʿes berel inj pʿayts saroyn mayr ew kałamax i Libanan leṙnē, zi mekʿ gitemkʿ, etʿē tełekacʿeal en caṙaykʿ kʿo əntrel harkanel iǰucʿanel pʿayts i Libanan leṙnē.

4. (attibutive) of cedarwood, cedrine

In 2 Paralipomenon corresponds to Ancient Greek ἄρκευθος (árkeuthos, “juniper”) in a set of three tree names, but this correspondence is not conclusive.

• Armenian: մայր (mayr)

• Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “մայր”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “մայր”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Łazarean, Ṙ. S. (2000), “մայր”, in Tʿosunean G. B., editor, Grabari baṙaran [Dictionary of Old Armenian] (in Armenian), Yerevan: University Press
• Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “մայր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
• Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 447–449