աղաչեմ
Old Armenian
Etymology
According to Martirosyan, who is slightly tweaking Klingenschmitt's etymology, from Proto-Indo-European *sl̥h₂-sḱ-ye- with Ancient Greek ἱλάσκομαι (hiláskomai) and perhaps Latin solor as cognates.
But according to Pokorny and J̌ahukyan, inherited from the Proto-Indo-European onomatopoeic root *el-, *ol-, on which see ողբ (ołb); J̌ahukyan reconstructs an intermediate form *oləkyō- with a question mark.
In any case closely related to աղօթք (ałōtʿkʿ, “prayer”).
Verb
աղաչեմ • (ałačʿem)
- (transitive) to supplicate, to pray, to conjure
- (in the mediopassive, intransitive) to be supplicated
Conjugation
active
| infinitive | աղաչել (ałačʿel) | participle | աղաչեցեալ, աղաչեալ (ałačʿecʿeal, ałačʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | աղաչեց- (ałačʿecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | աղաչեմ (ałačʿem) | աղաչես (ałačʿes) | աղաչէ (ałačʿē) | աղաչեմք (ałačʿemkʿ) | աղաչէք (ałačʿēkʿ) | աղաչեն (ałačʿen) | |
| imperfect | աղաչէի, աղաչեի* (ałačʿēi, ałačʿei*) | աղաչէիր, աղաչեիր* (ałačʿēir, ałačʿeir*) | աղաչէր (ałačʿēr) | աղաչէաք, աղաչեաք* (ałačʿēakʿ, ałačʿeakʿ*) | աղաչէիք, աղաչեիք* (ałačʿēikʿ, ałačʿeikʿ*) | աղաչէին, աղաչեին* (ałačʿēin, ałačʿein*) | |
| aorist | աղաչեցի (ałačʿecʿi) | աղաչեցեր (ałačʿecʿer) | աղաչեաց (ałačʿeacʿ) | աղաչեցաք (ałačʿecʿakʿ) | աղաչեցէք, աղաչեցիք (ałačʿecʿēkʿ, ałačʿecʿikʿ) | աղաչեցին (ałačʿecʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | աղաչիցեմ (ałačʿicʿem) | աղաչիցես (ałačʿicʿes) | աղաչիցէ (ałačʿicʿē) | աղաչիցեմք (ałačʿicʿemkʿ) | աղաչիցէք (ałačʿicʿēkʿ) | աղաչիցեն (ałačʿicʿen) | |
| aorist | աղաչեցից (ałačʿecʿicʿ) | աղաչեսցես (ałačʿescʿes) | աղաչեսցէ (ałačʿescʿē) | աղաչեսցուք (ałačʿescʿukʿ) | աղաչեսջիք (ałačʿesǰikʿ) | աղաչեսցեն (ałačʿescʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | աղաչեա՛ (ałačʿeá) | — | — | աղաչեցէ՛ք (ałačʿecʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | աղաչեսջի՛ր (ałačʿesǰír) | — | — | աղաչեսջի՛ք (ałačʿesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ աղաչեր (mí ałačʿer) | — | — | մի՛ աղաչէք (mí ałačʿēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | աղաչել, աղաչիլ* (ałačʿel, ałačʿil*) | participle | աղաչեցեալ, աղաչեալ (ałačʿecʿeal, ałačʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | աղաչեց- (ałačʿecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | աղաչիմ (ałačʿim) | աղաչիս (ałačʿis) | աղաչի (ałačʿi) | աղաչիմք (ałačʿimkʿ) | աղաչիք (ałačʿikʿ) | աղաչին (ałačʿin) | |
| imperfect | աղաչէի (ałačʿēi) | աղաչէիր (ałačʿēir) | աղաչէր, աղաչիւր (ałačʿēr, ałačʿiwr) | աղաչէաք (ałačʿēakʿ) | աղաչէիք (ałačʿēikʿ) | աղաչէին (ałačʿēin) | |
| aorist | աղաչեցայ (ałačʿecʿay) | աղաչեցար (ałačʿecʿar) | աղաչեցաւ (ałačʿecʿaw) | աղաչեցաք (ałačʿecʿakʿ) | աղաչեցայք (ałačʿecʿaykʿ) | աղաչեցան (ałačʿecʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | աղաչիցիմ (ałačʿicʿim) | աղաչիցիս (ałačʿicʿis) | աղաչիցի (ałačʿicʿi) | աղաչիցիմք (ałačʿicʿimkʿ) | աղաչիցիք (ałačʿicʿikʿ) | աղաչիցին (ałačʿicʿin) | |
| aorist | աղաչեցայց (ałačʿecʿaycʿ) | աղաչեսցիս (ałačʿescʿis) | աղաչեսցի (ałačʿescʿi) | աղաչեսցուք (ałačʿescʿukʿ) | աղաչեսջիք (ałačʿesǰikʿ) | աղաչեսցին (ałačʿescʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | աղաչեա՛ց (ałačʿeácʿ) | — | — | աղաչեցարո՛ւք (ałačʿecʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | աղաչեսջի՛ր (ałačʿesǰír) | — | — | աղաչեսջի՛ք (ałačʿesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ աղաչիր (mí ałačʿir) | — | — | մի՛ աղաչիք (mí ałačʿikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
- աղաչակից (ałačʿakicʿ)
- աղաչանք (ałačʿankʿ)
- աղաչաւոր (ałačʿawor)
- աղաչելի (ałačʿeli)
- աղաչելութիւն (ałačʿelutʿiwn)
- աղաչող (ałačʿoł)
- աղաչողութիւն (ałačʿołutʿiwn)
- աղաչօղ (ałačʿōł)
- անաղաչաւոր (anałačʿawor)
Descendants
- Armenian: աղաչել (ałačʿel)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “աղաչեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “աղաչեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “աղաչել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010), “aɫač‘em”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 27
- Pokorny, Julius (1959), “⁴el-, ol-”, in Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume I, Bern, München: Francke Verlag, page 306
- Ałayan, Ēduard (1974) Baṙakʿnnakan ew stugabanakan hetazotutʿyunner [Lexicological and Etymological Studies] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 17
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “աղաչել”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 35a
This article is issued from
Wiktionary.
The text is licensed under Creative
Commons - Attribution - Sharealike.
Additional terms may apply for the media files.