Zendmast bij het Paardenveld

De zendmast bij het Paardenveld in het Nederlandse IJsselstein was van 1950 tot 1962 een tijdelijke en experimentele televisiezendmast.

Zendmast bij het Paardenveld
8 mei 1962
Algemene gegevens
Constructie	1950-1951
Opening	1951 (1962 gesloopt)
Locatie	Paardenveld, IJsselstein
Coördinaten	52° 1′ NB, 5° 3′ OL
Technische gegevens
Hoogte	ca. 223 m
Gewicht	ca. 120 ton
Materiaal	staal, beton, plexiglas
Start van de bouw in 1950.
Polygoonjournaal uit 1951 over de totstandkoming.
Portaal    Civiele techniek en bouwkunde

De bouw van de zendmast (die meestal tv-zendmast Lopik werd genoemd) startte in 1950, een periode waarin de televisie zijn intrede deed in Nederland.[1][2] Vanaf de betonnen fundering was hij opgebouwd uit zo'n 200 meter aan stalen vakwerkelelementen met daarop nog een antennedeel van 23 meter hoogte. De constructie gebouwd door de Duitse firma Stahlbau Rheinhausen (bij Duisburg) was verder voorzien van onder meer een lift (voor 2 personen) en op circa 150 meter hoogte een reportagecabine. Deze was ingericht met apparatuur voor straalverbindingen.[3] Vanwege ruimtegebrek werden er later nog twee etages boven op de cabine geplaatst. De vlinderantenne en de zendapparatuur waren door Philips-NSF Hilversum in bruikleen gegeven aan de PTT.[4][5] De betonconstructie werd uitgevoerd door aannemersbedrijf J.P. van Eesteren uit Rotterdam. De mast werd overeind gehouden door middel van tuidraden en ernaast stond een gebouwtje van de PTT waarin de technische apparatuur was ondergebracht.[6][7]

Destijds was de zendmast de hoogste constructie in Nederland. Hij is in 1951 in gebruik genomen en hij had in theorie een zendbereik van 65 kilometer zodat steden als Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag binnen het bereik vielen. In de praktijk kon men binnen een straal van ongeveer 90 kilometer rond de mast de televisiebeelden goed ontvangen.[8]

Na de experimentele periode van ruim 2 jaar werden de zender en mast in januari 1954 door Philips en de PTT overgedragen aan de Nozema.[9] De PTT bleef daarna verantwoordelijk voor de bediening en het onderhoud.

In de jaren 1950 maakte de televisie een snelle opmars. De zendmast was hier onvoldoende voor toegerust.[10] In 1958 startte daarom in de omgeving de bouw van de Gerbrandytoren. Nadat de veel hogere Gerbrandytoren in 1961 in gebruik werd gesteld, is de zendmast een jaar later neergehaald.[11] Een tuiblok als ankerpunt voor de tuidraden bleef gespaard en dat bevindt zich bij de rotonde van de Beneluxweg met de Baronieweg. Het tuiblok is omgevormd naar kunstwerk en gewaardeerd als gemeentelijk monument.

• 
  De bouw
• 
  De opbouw
• 
  De vlinderantenne
• 
  De sloop