Zelfscankassa

Hierbij moet de streepjescode van het product ter hoogte van de barcodescanner gehouden worden. Wanneer alle producten zijn gescand, kan er gekozen worden te betalen met een bankpas of alsnog aan een kassa. Wanneer wordt gekozen voor betaling per bankpas, kan dit rechtstreeks aan de zelfscankassa gebeuren. Wanneer echter wordt gekozen voor contante betaling bij de kassa, wordt er een speciale bon uitgeprint met een streepjescode. Deze streepjescode wordt door de kassamedewerker gescand, waarna in de computer staat welke producten er met die streepjescode zijn gekocht. Daarna betaalt de klant contant bij de kassa.

Een ander systeem wordt toegepast bij sommige Albert Heijn- Dirk- en Jumbo-supermarkten. Daar kan men (indien gewenst) de boodschappen al winkelend scannen met een handscanner of smartphone. Soms is het systeem zo dat een handscanner wordt vrijgegeven na het scannen van de klantenkaart, en men na het winkelen de handscanner in een rek plaatst, en zich bij een betaalautomaat identificeert met de klantenkaart, en daar betaalt. Een systeem zonder klantenkaart is dat een handscanner wordt vrijgegeven na het drukken op een knop, en men die bij een speciale bemande kassa voor klanten met een handscanner inlevert, en daar betaalt. Om met een smartphone te scannen dient men de app van de supermarkt te installeren en dan in deze app te kiezen voor "zelfscannen". Hierbij dient ook te worden ingelogd op het WiFi-netwerk van de supermarkt. De barcodes van de boodschappen worden dan gescand met de camera van de telefoon. Bij het afrekenen dient men dan bij de zelfscankassa op de telefoon voor "afrekenen" of "betalen" te kiezen, waarna bij de zelfscankassa de barcode dient te worden gescand die dan op het scherm van de telefoon verschijnt. Hierna kan dan met een pinpas worden afgerekend.

Bij het betalen bij een zelfscankassa krijgt men de kassabon met een barcode waarmee een hekje kan worden geopend om naar buiten te kunnen lopen.

Bij de vestigingen van AH to go kan men in toenemende mate gebruikmaken van een zelfscankassa.

Voor producten zonder streepjescode zoals losse broodjes en los fruit kan men zelf op het aanraakscherm aangeven wat men heeft en hoeveel, of met de handscanner of telefoon bij het schap een streepjescode scannen. Vervolgens kan men met pinpas betalen en indien gewenst een bon krijgen. Men kan vervolgens zo naar buiten lopen.

Het zelf wegen van groente en fruit, dat op zijn retour was, is bij de zelfscansystemen weer teruggekomen.

Er wordt steekproefsgewijs gecontroleerd.

Sommige winkels in Nederland en België hebben al jaren zelfscankassa's. Het voordeel is hierbij dat er geen kassamedewerkers nodig zijn, en dat vooral wanneer er wordt gebruikgemaakt van een bankpas er een flinke tijdwinst is. Sinds 2006 experimenteren Albert Heijn en C1000 in hun testwinkels respectievelijk vierde generatieformules met zelfscankassa's. Inmiddels heeft Albert Heijn vooral in de XL filialen zelfscan en is C1000 overgenomen door andere supermarktketens. Ook Jumbo Supermarkten heeft in veel vestigingen zelfscan toegepast.[1] Regionale keten Hoogvliet Supermarkten heeft inmiddels zelfscankassa's in meer dan de helft van haar filialen geïntroduceerd.

De herkenning van de producten gebeurt elektronisch met behulp van de barcode. Daarnaast zijn er nog extra controles. Soms moeten artikelen op een band worden gelegd waaronder een weegschaal zit die het product weegt. Hierdoor kan het apparaat inschatten welk product het is en controleren dat alle producten goed gescand zijn voordat afgerekend kan worden.

Een onderzoek uit 2006 heeft aangetoond dat 60% liever geholpen wordt door een kassamedewerker dan door een zelfscankassa. Als reden wordt genoemd de "onpersoonlijke sfeer". Bovendien zijn sommige kassabedienden bang dat zij vervangen worden door zelfscankassa's.

Volgens een zelfscankassafabrikant in het supermarktblad Distrifood doet een klant er ongeveer 6 tot 8 seconden over om een product te scannen, terwijl een kassamedewerker dit in iets minder dan een seconde doet. Het gaat vooral om het gevoel sneller klaar te zijn, terwijl dit in de praktijk nauwelijks het geval is. De fabrikant vergelijkt het met het ontwijken van een file door een sluiproute te kiezen: de chauffeur denkt dat het sneller gaat, terwijl hij wellicht langer onderweg is.

Als de zelfscankassa's extra kassa's zijn vergroot dat wel de totale afrekencapaciteit van de winkel, terwijl ze weinig personeel vergen.