Willem van der Neut

Van der Neut was het derde kind van negen kinderen. Zijn moeder werd in 1934 lid van de NSB. Van der Neut was vooraf aan de oorlog meubelmaker van beroep, trouwde in de jaren dertig en kreeg een kind bij zijn vrouw. Het huwelijk was echter geen succes. Na de oorlog zou hij van haar scheiden. Van der Neut was verder een SS'er die in 1941 tijdens de Tweede Wereldoorlog met het Nederlandse SS-onderdeel naar Rusland ging om te vechten. Omdat twee van zijn broers daar sneuvelden mocht hij terug naar Nederland, een derde broer verdronk als lid van een getorpedeerd koopvaardijschip dat eigendom was van de geallieerden.

Hij kwam via een kort verblijf in Duitsland in doorgangskamp Amersfoort terecht en was daar een wrede en beruchte bewaker. Vlak na de oorlog werd hij gearresteerd. In eerste instantie gaf hij aan alleen op wacht te hebben gestaan in een uitkijktoren, maar later bekende hij gevangenen - waaronder Joden - zwaar te hebben mishandeld en meerdere malen lid te zijn geweest van een executiepeloton.

Van der Neut werd na de oorlog door het Bijzonder Gerechtshof van Utrecht veroordeeld tot de doodstraf. Zijn beroep hiertegen bij de Raad van Cassatie werd eind 1949 verworpen, maar in juli 1950 kreeg hij gratie waarbij de doodstraf werd omgezet in levenslang. Vanuit de gevangenis schreef hij van 1946 tot 1952 brieven aan zijn minnares Erika Lüschen (voormalig typiste op Abteiling III van Kamp Amersfoort).

Op 26 december 1952 ontsnapte hij met zes andere gevangenen tijdens een filmvoorstelling uit de Koepelgevangenis in Breda, waarna de groep in twee bij de gevangenis gereedstaande voertuigen naar West-Duitsland ontkwam. Na die ontsnapping heeft hij nooit meer contact gehad met Erika en het kind dat ze samen hadden. Een half jaar later werd hij in de buurt van Uslar gearresteerd nadat de Nederlandse politie een brief van hem aan zijn moeder had weten te onderscheppen.

Later werd hij vrijgelaten, waarna hij de West-Duitse nationaliteit kreeg en in West-Duitsland bleef wonen onder de schuilnaam Karl-Heinz Braun tot hij in 1983 overleed.

• Esther Janssen, 300 persoonlijke brieven van beulen Kamp Amersfoort openbaar, nporadio1.nl, 2 september 2016
• Duistere figuren in het daglicht: Willem van der Neut, nporadio1.nl, 18 augustus 2019