Wijst

Wijst is een verschijnsel dat kan optreden bij een geologische breuk. Met name bij de Peelrandbreuk en een aantal kleinere breuken die deze begeleiden kan men dit verschijnsel waarnemen.

De bodem aan de hoge of horstzijde bestaat hier namelijk uit grof zand dat in vroegere rivierbeddingen van Maas of Rijn is afgezet. De bodem aan de lage of slenkzijde bestaat daarentegen uit fijner zand, aangezien dat door de wind is afgezet. De grovere rivierafzettingen bevinden zich hier immers veel dieper.

Ten gevolge hiervan stagneert de grondwaterstroom, aangezien die in het fijnere zand meer weerstand ondervindt dan in het grove zand. Dit bewerkstelligt dat het grondwater ter plaatse van de breukrand wordt opgestuwd en als kwel naar de oppervlakte komt.

Deze kwel brengt sterk ijzerhoudend water naar boven, waardoor zich langs het breukvlak ook nog slecht doorlaatbare afzettingen vormen die de waterstroom nog meer blokkeren. Het gevolg is dat de hogere horstgronden veel vochtiger zijn dan de lagere slenkgronden.

Onoordeelkundig doorsnijden van het breukvlak, bijvoorbeeld bij ruilverkavelingen, wegaanleg of het graven van waterlopen loodrecht op de breuk, kan dit verschijnsel verstoren of doen verdwijnen.

De Wijstgronden bij Uden vormen een natuurgebied dat uit een ongestoord wijstgebied bestaat. Ook in landgoed De Stippelberg, gelegen op de aan de Peelrandbreuk gerelateerde Storing van Milheeze, komen wijstverschijnselen voor.