Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten

De Wajong is een volksverzekering voor iedereen die ingezetene van Nederland is. De verzekering keert uit aan een verzekerde indien deze voor zijn zeventiende verjaardag arbeidsongeschikt is geworden, en dat op zijn achttiende verjaardag nog steeds is. De verzekering geldt ook voor wie tussen zijn achttiende en dertigste verjaardag arbeidsongeschikt is geworden en in het jaar onmiddellijk voorafgaande aan de dag van arbeidsongeschikt worden, minstens 6 maanden studerende was.

Voor nieuwe gevallen geldt de wet slechts voor wie jonggehandicapt is en om medische of arbeidskundige redenen geen perspectief heeft op een gewone baan, ook niet met ondersteuning. De uitkering is 75% van het wettelijk minimumloon.

De eerste versie van de wet is in 1998 ingegaan en de wet geldt niet voor oude gevallen, dus de uitkeringsgerechtigden zijn geboren na 1967.

Voor oude gevallen (van voor 2010) geldt nog de oude regeling. Degenen die jonger zijn dan 50 jaar zijn of worden herkeurd, die van 50 jaar en ouder niet.[2]

Volgens gegevens van het CBS is het aantal wajongers gestegen van 113.530 in januari 1998 naar 195.520 per november 2010.[5] Van alle wajongers is 55% man en 45% vrouw. De instroom in de Wajong-regeling bedroeg in 2010 ongeveer 16.500 personen, dit was een verviervoudiging van de instroom in de voorganger van de Wajong (de AAW, tot 1998). De zeer sterke stijging van de instroom sinds 2004 hangt volgens de onderzoekers van het Centraal Planbureau zeer nauw samen met de decentralisering van de bijstand naar gemeenten[6]. Onder de huidige opzet hebben de gemeenten een financiële prikkel om zo veel mogelijk te besparen op de bijstand. Een eventueel overschot op het bijstandbudget mogen zij houden en gebruiken voor andere doeleinden. Het succes van de daling van het aantal bijstandsuitkeringen is voor een substantieel te verklaren door de overheveling naar de Wajong, die in werking is getreden in 1998.[6].

De Wet van 24 april 1997, houdende voorziening tegen geldelijke gevolgen van langdurige arbeidsongeschiktheid voor jonggehandicapten (Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten) was de opvolger van de AAW en trad op 1 januari 1998 in werking. De Wet van 3 december 2009 tot wijziging van de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten in verband met het bevorderen van de participatie van jonggehandicapten door werk en arbeidsondersteuning wijzigde deze wet, inclusief de citeertitel; deze werd Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten. De term Wet Wajong wordt (enigszins verwarrend) zowel gebruikt voor deze wijzigingswet als voor de nieuwe versie.

Vanaf 1 januari 2013 kon iemand die onder de oude Wajong viel vrijwillig overstappen naar de nieuwe Wajong. De regering verwacht dat een deel van de oude Wajongers die nu al aan het werk is dit zal doen omdat deze een gunstiger verrekeningssystematiek heeft. Het is wel zo dat men dan niet meer terug kan naar de oude Wajong.[7]

De Invoeringswet Participatiewet heeft de naam van de wet gewijzigd in Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten, ook wel Wajong 2015 genoemd. De wet geldt sindsdien alleen nog voor duurzaam volledig arbeidsongeschikte jonggehandicapten. Het zittend bestand Wajong wordt beoordeeld op arbeidsvermogen. Een jonggehandicapte ging vallen onder de Participatiewet, en kreeg dus te maken met de afhankelijkheid van de uitkering van het inkomen van een eventuele partner, en met de vermogenstoets. Inmiddels is overeengekomen dat dit niet gaat gelden voor oude gevallen. Herkeurde Wajongers met arbeidsvermogen krijgen per 1 januari 2018 een Wajong-uitkering van 70% WML en gaan niet over naar de bijstand. Mensen die duurzaam geen arbeidsvermogen hebben, blijven in de ‘oude wajong’ en behouden een uitkering op 75% WML.