Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering

De Wet van 18 februari 1966, inzake een arbeidsongeschiktheidsverzekering (Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering, WAO) is een Nederlandse wet (nu alleen voor oude gevallen) die is bedoeld voor werknemers die langdurig ziek of gehandicapt zijn en niet meer (volledig) in hun onderhoud kunnen voorzien.

Op 29 december 2005 is de WAO opgevolgd door de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). De WAO bestaat vanaf die datum alleen nog voor mensen die reeds een WAO-uitkering ontvangen. De WAO is gedurende de jaren 1990-2004 veelvuldig aangepast. Onder andere werden de keuringsregels steeds strenger. Vanaf oktober 2004 vond er een eenmalige herkeuring, met strengere keuringsnormen, plaats voor alle WAO'ers die op 1 juli 2004 jonger dan 50 jaar waren. Veel WAO'ers verloren door deze herkeuring hun uitkering geheel of gedeeltelijk. Dit komt met name door het aangescherpte schattingsbesluit van oktober 2004, waarin de normen om afgekeurd te worden aanmerkelijk zijn verzwaard.

Ook werd het claimbeoordelings- en borgingssysteem (CBBS-systeem) oneigenlijk toegepast, waardoor mensen ten onrechte voor functies worden goedgekeurd. Het CBBS-systeem is daarom in juli 2004, op last van de rechter, verbeterd. Verder blijkt uit getuigenverklaringen van oud-keuringsartsen, afgelegd tijdens een eind 2006 door de Stichting CORV aangespannen rechtszaak, dat sommige artsen gevraagd werd streng te keuren. Ook bleek dat artsen steeds minder vaak een urenbeperking toekennen wat niet het gevolg is van een veranderde beleidsregel. Dit lijkt het gevolg zijn van de functioneringsbeoordeling van UWV-artsen, ongeacht wat voor soort patiënten een arts krijgt wordt dit vastgesteld op basis van het percentage afgekeurde patiënten en het percentage toegekende urenbeoordelingen en het aantal GDBM-toewijzingen (GDBM staat voor: geen duurzaam benutbare mogelijkheden). GDBM wordt in volksmond een medische afkeuring genoemd, houdt in dat beoordeelde medisch niet meer in staat wordt geacht welk beroep dan ook uit te oefenen.

Van de goedgekeurde oud-WAO'ers die geen baan had toen hij/zij gekeurd werd heeft slechts een klein deel direct werk weten te vinden. Later is dat altijd wel gegroeid maar het blijft vaak gaan om tijdelijke banen, uitzendwerk, gesubsidieerd werk en eigen bedrijfjes/freelancen. De 60% als gemeld door het UWV bevat ook mensen die voor de herkeuring ook al werk hadden, indien deze buiten beschouwing worden gelaten wordt het getal beduidend lager.

De WAO was niet toegankelijk voor zelfstandige ondernemers. Hiervoor gold de, inmiddels weer afgeschafte, Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ). Voor de WAZ-ers geldt dezelfde herkeuringsprocedure, ook hier verliest de helft zijn uitkering. Ook onder de WIA is het mogelijk (vrijwillig) een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten.

Voor wie al arbeidsongeschikt is geworden voordat hij of zij 18 wordt, is er de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong).

De WAO, Wajong, WIA, WAZ worden uitgevoerd door UWV.