Vlaamse strijdvlag

De historische Vlaamse Leeuw was het embleem van het graafschap Vlaanderen, een gebied dat slechts gedeeltelijk de huidige Belgische deelstaat bestrijkt en zich gedeeltelijk in Nederland (Zeeuws-Vlaanderen) en Noord-Frankrijk (Frans-Vlaanderen) uitstrekte . Of de leeuw van het graafschap nu al dan niet rode klauwen en een rode tong had, blijft voorwerp van discussie.

De eerste in kleur afgebeelde Vlaamse Leeuw, uit de 13de eeuw, is volledig zwart (of sabel) op een veld van geel (of goud). Op 13de-eeuwse afbeeldingen werden klauwen en tong niet altijd expliciet afgebeeld. Een voorbeeld daarvan is te vinden in het Wapenboek Wijnbergen (einde 13de eeuw). In handschriften die rond 1260 gedateerd worden is de graaf van Vlaanderen met een volledige zwarte leeuw afgebeeld. [1]

In de tweede helft van de 14de eeuw wordt heraldiek gestandaardiseerd en worden ook de details opgenomen. In die periode werkte de Heraut Gelre Claes Heynensoon aan het befaamde Wapenboek Gelre. Hierin staan onder andere de wapenschilden van Vlaanderen[2] en dat van Lodewijk van Male, graaf van Vlaanderen.[3] Op beide (identieke) schilden zijn de tongen en klauwen keel (= rood). Lange tijd nadien evenwel worden de graven van Vlaanderen nog met volledig zwarte leeuwen afgebeeld, bv. door Sanderus in Flandria Illustrata van 1641.[4]

In het verlengde van de door de grondwetsherziening van 1970 tot stand gekomen eerste Belgische staatshervorming en daarbij op gang gebrachte federaliseringsproces kreeg Vlaanderen, toen nog de Nederlandse Cultuurgemeenschap genoemd, een bescheiden culturele autonomie. Teneinde de "Vlaamse volksgemeenschap als (nieuwe) politieke entiteit met een eigen symbolen te begiftigen", dienden een aantal parlementsleden op initiatief van VU-Kamerlid Evrard Raskin in mei 1972 bij de Cultuurraad, de voorloper van het huidige Vlaams Parlement, een voorstel van decreet in om, naast een feestdag (11 juli) en een volkslied (de Vlaamse Leeuw), ook een officiële vlag voor Vlaanderen in te voeren. Hoewel de "klauwende (volledig) zwarte leeuw op een gouden veld" in de bevoegde commissie nog snel en unaniem werd goedgekeurd als zijnde "feitelijk en sedert geruime tijd gebruikt als Vlaamse vlag", was dat niet meer het geval in de plenaire vergadering. Daar werd de zwart-gele leeuw fel gecontesteerd door de Belgische Socialistische Partij (BSP), bij monde van Jos Van Elewyck en Wim Geldolf, die argumenteerden dat deze leeuw "niet het symbool is van het ganse Vlaamse volk, maar enkel van een bepaalde partij, met name de Volksunie".[5] Het debat mondde uit in een procedureslag en het voorstel werd ter advies voorgelegd aan de Raad van State, de Heraldieke Raad, de Koninklijke Belgische Commissie voor Volkskunde (Nederlandse afdeling) en, op vraag van de Minister van Binnenlandse Zaken Van Elslande, de unitair Belgische 'Conseil héraldique' (Raad van Adel). Hoewel deze laatste onbevoegd was om advies te geven inzake de keuze van de vlag van een deelstaat, adviseerde de Raad toch dat een leeuw met rode kleur en rode tong de voorkeur genoot. Op 22 mei 1973 keurde de volledige plenaire vergadering, met uitzondering van de Volksunie-fractie, die zich onthield, het door de socialisten aangepaste voorstel van "in goud een leeuw van sabel, geklauwd en getongd van keel" goed.[6][7]

Al sinds de jaren 50 van de 20ste eeuw is de Vlaamse strijdvlag het voorwerp van een vaak emotionele polemiek tussen flaminganten en belgicisten. Vooral linkse tegenstanders van de Vlaamse Beweging noemen de strijdvlag 'Collaboratie'-vlag, verwijzend naar het gebruik ervan door collaborateurs uit de radicalere Vlaamse Beweging tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen de afkeer voor het rood een hoogtepunt bereikte.[7] Volgens sommigen is deze naamgeving en associatie echter onterecht, zeker voor de beginperiode van de Vlaamse Beweging. Volgens de historicus Bruno De Wever zijn "de meest radicale Vlaams-nationalisten weliswaar in de collaboratie verzeild geraakt, maar kan je niet zeggen dat de zwart-gele leeuw een symbool van collaboratie is".[12]

Voorbeeld van een collaboratievlag - vlag van het Vlaams Legioen tijdens de Tweede Wereldoorlog

• Vlaanderen Vlagt