Vilt (textiel)
Vilt is een niet-geweven textielsoort waarbij de vezels in elkaar gehaakt zijn.
Geschiedenis
Vilt was vermoedelijk de eerste vorm van textiel die de mens vervaardigde, al komt een prehistorische manier van ineenvlechting van plantenstrengen daar ook voor in aanmerking. In elk geval ging de uitvinding van het vilt die van het weven en het breien ruimschoots voor. De oudste bewaarde viltresten dateren van ca. 6500 voor Christus en werden gevonden in Klein-Azië.
Ook in later tijden was het vollen een belangrijke stap in het maken van lakense stof. Het werd op grote schaal toegepast, in eerste instantie met de voeten in grote kuipen, later in volmolens.
Samenstelling en productie
De basis van de productie van vilt is het in elkaar haken van de vezels. Wol is een vezel die eenvoudig in elkaar haakt vanwege de kenmerkende schubben. Als deze vezels langs elkaar schuiven en de schubben zijn tegengesteld gericht dan zullen de schubben in elkaar haken. Vilt kan op verschillende wijzen gemaakt worden.
Nat vilten
Bij deze techniek wordt vilt gemaakt door wol met heet water te bevochtigen en tegelijk door wrijving te stimuleren zodat de vezels langs elkaar schuiven. Doordat de schubben het teruggaan verhinderen zal de vezelmassa steeds compacter en steviger worden. Deze productiestap heet vollen. Het is een langdurig proces, omdat nooit meer dan vijf procent van de vezels tegelijk van plaats verandert. Iets daarvan is terug te zien als men een wollen kledingstuk heet wast: de wol krimpt doordat de vezels in elkaar zijn gaan haken. Eeuwenlang werd er vilt op deze wijze gemaakt met behulp van water, zeep, warmte en wrijving.
Naaldvilten
Bij deze techniek wordt een droog stukje wol doorprikt met een naald met weerhaakjes. Deze naalden hebben aan het uiteinde een inkeping die de vezels oppikken en meenemen. Omdat de inkeping schuin is, neemt deze de wolvezel niet meer terug en blijft de vezel vervlochten in de vezels waar de naald haar achterlaat. Zo wordt het vilt steeds dichter en kunnen vormen gemaakt worden. Speciale naaldviltmachines bevatten op zogeheten naaldrollen vele van zulke naalden en produceren daarmee vilt op grote schaal. Deze techniek maakt het ook mogelijk om synthetische vezels te gebruiken. Afhankelijk van de samenstelling van de vezels is synthetisch vilt beter bestand tegen bepaalde chemische stoffen, extreme temperaturen of specifieke mechanische arbeidsomstandigheden.
Toepassingen
Muziek
In de muziekinstrumentenbouw spreekt men meestal van 'feuter' in plaats van 'vilt'. Feuter wordt in de instrumentenbouw vooral gebruikt als geluidsdemping: het dempen van de snaren bij een piano, het dempen van de mechanieken bij een pijporgel, etcetera.
Sport en spel
In Appelscha kun je midgetgolf op vilt spelen.[1]
Duurzaam interieurontwerp
Duurzame interieurproducten zoals vloerkleden van vilten wol.[2]
Afbeeldingen
Vilten joert (Kazachstan)
Viltpantoffels
Vilten jurk
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Vilt op Wikimedia Commons. |