Theo Molkenboer (architect)
Theodorus (Theo) Molkenboer (Rijnsaterwoude, 6 november 1796 - Leiden, 11 december 1863) was een Nederlandse architect die vooral bekend is geworden door zijn vele kerkgebouwen. Molkenboer was een van de belangrijkste architecten van het neoclassicisme en de vroege neogotiek en was enige tijd de belangrijkste kerkenarchitect van Nederland.
Theodorus Molkenboer
| ||||
 | ||||
Bidprentje Theodorus Molkenboer | ||||
| Persoonsinformatie | ||||
| Nationaliteit |  | |||
| Geboortedatum | 6 november 1796 | |||
| Geboorteplaats | Rijnsaterwoude | |||
| Overlijdensdatum | 11 december 1863 | |||
| Overlijdensplaats | Leiden | |||
| RKD-profiel | ||||
| ||||
Leven en werk
Molkenboer was een zoon van Arnoldus Molkenboer en Eva van der Valk. Hij was gehuwd met Mathilde Kaag. Hij werd opgeleid tot timmerman en metselaar, werd bouwkundig ingenieur en aannemer en werkte vanaf ongeveer 1828 als architect. In eerste instantie werkte hij vooral in Leiden en omgeving, maar rond 1840 werd dit werkgebied uitgebreid tot andere delen van Nederland. In totaal ontwierp Molkenboer ongeveer 70 kerken, vooral in de provincies Noord- en Zuid-Holland. Aanvankelijk werkte hij in neoclassicistische stijl. Rond 1845 verwerkte hij voor het eerst aan de gotiek ontleende vormen, die vaak in hout en stucwerk werden uitgevoerd, in zijn ontwerpen. Kort daarna probeerde hij ook de gotische constructie, althans visueel, na te bootsen. Een van de meest geslaagde voorbeelden hiervan, en een hoogtepunt in zijn werk, is de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Amsterdam uit 1852-1854, waarvan hij het ontwerp overigens baseerde op dat van de Redemptoristenkerk in Bergen, België. Dat Molkenboer van de principes van de gotische constructie weinig begreep bleek tijdens de restauratie van de Sint-Walburgiskerk in Arnhem in 1853-1855; hierbij liet hij de vierkante pijlers afkappen tot ronde pilaren, waardoor de noordelijke toren in 1854 bezweek onder de verzwakte constructie. Veel van Molkenboer’s neogotische werk wordt gekenmerkt door merkwaardige verhoudingen en ontstijgt het niveau van de Willem-II- of Stucadoorsgotiek niet of nauwelijks.
Naarmate de kennis van, en de waardering voor, de gotiek toenam, nam de waardering voor Molkenboer af en verloor hij zijn positie als belangrijkste kerkenarchitect van Nederland aan Pierre Cuypers. Veel van Molkenboers kerken zijn inmiddels verdwenen.
Selectie van werken
;
- 1835 Leiden: kerk Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen;
- 1850 Westwoud: Sint-Martinuskerk;
- 1852 Amsterdam: Onze-Lieve-Vrouwekerk;
- 1853 Blokker: Michaëlskerk;
- 1856 Helmond: Sint-Lambertuskerk;
- 1856 Amsterdam: kerk Sint- Willibrordus binnen de Veste;
- 18.. Nieuwveen: Toren Ontmoetingskerk Nieuwveen.
Galerij
Leiden: "Hartebrugkerk"
Helmond: Sint-Lambertuskerk
Amsterdam: Sint- Willibrordus binnen de Veste
Leiden: Kapel R.K Begraafplaats bij de Zijlpoort
Zie ook
| Bronnen, noten en/of referenties |