Sundgouw

De naam betekent eigenlijk Zuidelijke gouw en het is inderdaad het zuidelijke deel van de Elzas, tussen Zwitserland en het Territoire de Belfort. De hoofdstad is Altkirch.

De term Sundgouw werd later gebruikt om de Habsburgse bezittingen in de zuidelijke Elzas aan te geven. De Habsburgers voerden de naam echter niet in hun titels. reeds voor ze in het bezit waren van Oostenrijk waren de Habsburgers landgraaf van de Elzas. Sinds ongeveer 1300 voerde ze de titel landgraaf van de Opper-Elzas, maar later weer landgraaf van de Elzas. De eigenlijke macht lag in de Sundgouw, vooral nadat het daar gelegen graafschap Ferrette (Duits: Pfirt) in 1324 door een huwelijk met de erfdochter was verworven. De Sundgouw was het belangrijkste onderdeel van Voor-Oostenrijk.

Van 1469 tot 1474 was de Sundgouw verbonden met de Nederlanden. Karel de Stoute had de Sundgouw en de Breisgau toen als pand van de Habsburgers in bezit. Het lukte hem echter niet een blijvende verbinding tussen het hertogdom Bourgondië en de Nederlanden tot stand te brengen.

Sundgouw werd tijdens de Dertigjarige Oorlog bezet door Zweedse en Franse legers. Uiteindelijk was in sommige streken wel tot tachtig procent van de bevolking vermoord of verjaagd.

Bij de vrede van Münster in 1648 moest de keizer in paragraaf 73 de landgraafschappen Opper- en Neder-Elzas en de landvoogdij over de Decapolis aan Frankrijk afstaan. In paragraaf 74 werd de afstand verder uitgewerkt en daar is ook sprake van de Sundgouw. Een landgraafschap Neder-Elzas bestond helemaal niet, maar dat wilden de Franse onderhandelaars niet geloven. Al met al was een groot deel van het Vredesverdrag over de Elzas erg vaag en er volgde in de loop van de volgende eeuwen nog veel strijd over de rechten van Frankrijk en het Heilige Roomse Rijk in de Elzas. Voor de Sundgouw was het echter sinds 1648 duidelijk: de keizer had zowel als keizer als aartshertog van Oostenrijk afstand gedaan van alle rechten. Frankrijk bezat de volledige soevereiniteit. Voor Voor-Oostenrijk betekende het verlies van de Sundgouw ook het verlies van zijn hoofdstad Ensisheim. Sinds 1651 was Freiburg im Breisgau de hoofdstad van Voor-Oostenrijk.

Afgezien van de perioden 1870-1918 en 1940-1944, toen het deel uitmaakte van het Duitse Elzas-Lotharingen bleef de Sundgouw vast met Frankrijk verbonden.

Zie de categorie Sundgau van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.