Strijkkwartet nr. 5 (Sallinen)

Aulis Sallinen componeerde zijn Strijkkwartet nr. 5 Mozaïekstukjes in 1983. Sallinen componeerde strijkkwartetten om zijn ziel te reinigen na het componeren van zwaarder werk zoals opera’s en/of symfonie. Dit strijkkwartet voldoet hier letterlijk aan; het is geschreven tussen de opera Kuningas lähtee Ranskaan en de vijfde symfonie (opus 57). De strijkkwartetten volgen dan ook onregelmatig op elkaar. De componist zei later of dat werk, dat het precies als de wereld was; langere stukken werden niet (meer) zo op prijs gesteld; alles moest kort en snel.

Strijkkwartet nr. 5 Mozaïekstukjes Jousikvartetto no. 5 Mosaiikinpaloja
Componist	Aulis Sallinen
Soort compositie	strijkkwartet
Gecomponeerd voor	strijkkwartet
Opusnummer	54
Compositiedatum	1983
Première	18 juli 1984
Duur	23 minuten
Vorige werk	opus 53: Kuningas lähtee Ranskaan
Volgende werk	opus 55: De ijzertijd suite
Oeuvre	Oeuvre van Aulis Sallinen
Portaal    Klassieke muziek

Sallinens vijfde strijkkwartet komt twaalf jaar na zijn vierde en verschilt daarom behoorlijk van dat werk. De muziek van het vierde kwartet zat muurvast en had het hele werk hetzelfde thema. Het thema van het vijfde komt ook steeds indringend terug, maar daaromheen schreef Sallinen zestien deeltjes, die als een legpuzzel in elkaar schuiven en toch verschillend klinken. Het thema wordt direct stevig neergezet, een vijftal tonen van de dezelfde toonhoogte afgesloten door een zesde die een interval (muziek)interval hoger ligt. Vervolgens komen allerlei technieken voorbij die Sallinen in eerdere werken gebruikte, een beetje minimal music hier, dissonantie daar. Dat alles wordt afgewisseld met bijna dansbare muziek, als het ritme maar iets duidelijker herkenbaar was uitgeschreven. In andere werken van deze componist komen de “dansgedeelten” duidelijker naar voren. Het beginthema dat na meer dan zestien minuten weer op dezelfde indringende manier wordt neergezet, zet eigenlijk ook de finale in. In tegenstelling tot het begin vol zelfvertrouwen eindigt het werk twijfelend en abrupt.

Het kwartet werd gefincancierd door muziekfestivals uit Kuhmo en Helsinki; de eerste had de première op 18 juli 1984 door het Kronos Quartet in de samenstelling van David Harrington (viool I), John Sherba, (viool II), Hank Dutt, (altviool) en Joan Jeanrenaud (cello).