Stethoscoop
Een stethoscoop (Grieks stèthos = borst(kas)) is een instrument om naar geluiden in het lichaam te luisteren. Dit heet auscultatie.
De naam (borstkijker) lijkt vreemd, stethofoon zou juister zijn. Een arts kan echter zeer nauwkeurige conclusies trekken uit wat hij hoort, zodat het bijna lijkt of hij in het lichaam van de patiënt kijkt. Hiervoor is veel ervaring nodig, en men zal dan ook zelden zien dat een auscultatie wordt uitgevoerd door iemand die geen gespecialiseerd arts of verpleegkundige is.
Artsen gebruiken de stethoscoop voornamelijk, dit om lichamelijk onderzoek te verrichten en diagnoses te kunnen stellen binnen sommige specialisaties. In Nederland gebruiken verpleegkundigen in bepaalde gevallen ook een stethoscoop aangezien zij in sommige werkgebieden onderzoek mogen verrichten en diagnoses kunnen stellen. Hiernaast gebruikt de physician assistant en de verpleegkundig specialist deze met dezelfde bedoeling en expertise als de arts.
Een bloeddrukmeting (waarvoor ook een stethoscoop wordt gebruikt) is een uitzondering op de specialistische regel. Een manuele bloeddrukmeting is niet zo complex als een auscultatie voor medisch onderzoek.
Geschiedenis
De eerste stethoscoop is beschreven door de Fransman René Laennec die volgens de overlevering een koker van opgerold papier gebruikte om naar de hartslag van een mollige dame te luisteren. Hij vond het niet kies om zijn oor tegen haar boezem te vlijen, wat tot op dat moment de methode was om geluiden in het lichaam van de patiënt gewaar te worden.
Uitvoering
Een moderne stethoscoop bestaat uit een membraan dat gespannen is over een verder afgesloten holte waar een slang in uitkomt die aan de andere kant uitmondt in twee oorstukken die de gehoorgang van de onderzoeker luchtdicht afsluiten. Trillingen in het membraan worden zo via de lucht rechtstreeks overgebracht op de trommelvliezen van de onderzoeker. Vaak heeft de stethoscoop aan de andere kant een klok die, goed aansluitend op de huid geplaatst, de huid zelf de functie van het membraan laat vervullen; hiermee worden lage tonen wat beter gehoord. Doordat het oppervlak van het membraan groter is dan het oppervlak van het trommelvlies treedt versterking van het geluid op. Bij stethoscopen met meer koppen moet de kop gedraaid worden om het luisterkanaal aan de gewenste kop te koppelen.
Er zijn inmiddels moderne stethoscopen die van microfoons en versterkers gebruikmaken, maar verreweg de meeste artsen maken nog gebruik van het traditionele model.
De stethoscoop is in bijna alle medische specialismen zo'n vast deel van de uitrusting van de arts geworden dat hij vaak als symbool gebruikt wordt voor het begrip 'arts' of 'geneeskunde'. De meeste artsen moeten hem daarom eigenlijk altijd bij zich hebben, wat ertoe heeft geleid dat er lichte en kleine modellen op de markt zijn gekomen die weliswaar erg compact zijn maar aan kwaliteit zeer te wensen overlaten (bloeddrukstethoscopen of verpleegstersstethoscopen). Een goede stethoscoop hoeft niet heel duur te zijn maar is wel vrij fors en stug door de dikke slangen en de solide kop die noodzakelijk zijn voor een goede werking.