Stephen Ullmann

Ullmann studeerde aan de Universiteit van Boedapest (nu de Loránd Eötvös-universiteit) bij hoogleraar Zoltán Gombocz, die bij hem de interesse wekte voor de taalkunde, en dan in het bijzonder voor de semantiek[1]. In 1936 promoveerde hij er op een proefschrift over de invloed van de Italiaanse renaissance op het literair taalgebruik in het Engels[1][2]. Deze twee elementen, stylistiek en semantiek, bleven een rol in zijn oeuvre spelen[3][4].

In 1939 vestigde hij zich in het Verenigd Koninkrijk. Gedurende de Tweede Wereldoorlog werkte hij bij Radio London voor de Monitoring Service, waar hij nazipropaganda analyseerde en in het Engels vertaalde[1]. Tegelijk publiceert hij over literatuur en stylistiek[3]. Na de oorlog ging hij romaanse taalkunde en filologie doceren aan de Universiteit van Glasgow. Daar publiceerde hij de eerste twee van zijn drie invloedrijke werken over Semantiek.[5]. In 1953 werd hij hoogleraar romaanse filologie aan de Universiteit van Leeds[6]

In 1976 doceerde hij een jaar als gastdocent aan Harvard. Vanaf 1968 tot aan zijn dood vervulde hij de leerstoel romaanse talen aan de Universiteit van Oxford. Hij overleed in een postkantoor in Kidlington, bij Oxford in 1976[1].

De invloedrijkste werken van Stephen Ullmann zijn the Principles of Semantics (1951) en Semantics, an introduction to the science of meaning (1963). Hij toont hierin een opvatting over betekenis die sterk verwant is aan de Saussure.[7] De wat ondoorzichtige termen van de Saussure, signifiant en signifié,[8][9] vervangt hij door het begrijpelijkere name en sense. Betekenis ontstaat door de onderlinge relatie tussen name en sense enerzijds en de invloed van naburige begrippen[10] anderzijds.[11] Ullmann schetst de hele ontwikkeling van de semantiek van Bréal[12] tot aan zijn tijdgenoten. De stap-voor-stapaanpak van de ontwikkelingen in de semantiek en de vele voorbeelden, maken zijn werk toegankelijk en leesbaar. Andreas Blank[13] constateert dat Ullmann sinds de jaren 90 van de 20e eeuw steeds minder geciteerd wordt. Kennelijk is de invloed van zijn ideeën aan het afnemen.