Spatader

Spataderen ontstaan onder andere door vaak en langdurig (stil)staan. De aderlijke bloeddruk stijgt hierdoor lokaal in de benen ten opzichte van de druk waarmee het bloed terugvloeit naar het hart. Hierdoor zullen de aderen in de benen maximaal gevuld worden waardoor ze worden gerekt. De beenaderen zijn elastisch, maar kunnen bij overvulling overrekken, waarbij de in de aderen ingebouwde, op regelmatige afstanden voorkomende kleppen niet meer (geheel) sluiten, hetgeen tot spataderen kan leiden.

Spataderen zijn in hoge mate familiair. Ze treden ook vaak op in de zwangerschap.

Bij beweging, bijvoorbeeld wandelen, zakt de druk in de benen al na enkele passen aanzienlijk omdat de spiercontracties in de benen de aderen leegdrukken waardoor het bloed – bij goed functionerende kleppen – beter naar het hart terugvloeit.

Behalve in de benen kunnen spataderen ook elders voorkomen, bijvoorbeeld in de balzak (varicocele in het scrotum), bij de anus (aambeien), en in de slokdarm (oesofagusvarices).

In een aantal beroepen loopt men meer risico op spataderen vanwege het langdurig moeten staan. Leerkrachten, horeca-medewerkers, fabriekmedewerkers, winkelmedewerkers en kappers behoren tot de risicogroep.

In veel gevallen hoeven spataderen niet behandeld te worden. Er wordt alleen ingegrepen indien men pijn ondervindt of om esthetische redenen.

Spataderen kunnen worden verwijderd door scleroseren (inspuiten), door de aderen met bepaalde katheters inwendig met hoge temperatuur te behandelen of met operatief ingrijpen (klassieke strip, flebectomie volgens Müller). Bij spataderen bestaat steeds de kans dat ze, na verwijdering, na verloop van tijd terugkomen. Ter verlichting van fysiek ongemak is er een heel assortiment aan therapeutische elastische kousen op de markt.

Naast directe behandeling of ondersteuning zijn er verscheidene voedingsupplementen op de markt die beweren de werking van bloedvaten en de bloeddoorstroming te verbeteren.

Als alternatief voor de klassieke strip zijn er tegenwoordig zogenaamde endovasculaire methoden, waarbij de ader van binnenuit dichtgeschroeid wordt. Bekend zijn bijvoorbeeld de laser en de foamsclerose. Andere warmtetechnieken zijn methodes waarbij de katheter radiofrequentie-energie afgeeft aan de binnenwand van het bloedvat. Deze ingrepen vinden allemaal gewoon plaats op de polikliniek onder lokale verdoving.

De meeste endovasculaire technieken worden sinds februari 2008 in Nederland op medische gronden vergoed door de zorgverzekeraar, foamsclerose niet met als argument dat het minder effectief is. Dat is ook zo, met name bij spataderen van de zgn. stam aderen, maar daar staat tegenover dat foamsclerose nog minder ingrijpend is dan de endovasculaire methoden met warmte. De meeste behandelaars van spataderen vinden dan ook het niet vergoed worden van foamsclerose onterecht. Tot slot worden ook enkele andere behandelmethoden niet vergoed wegens onvoldoende bewezen effectiviteit.

Zie de categorie Varicose veins van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.