Sint-Willibrorduskerk (Deurne)

De Sint-Willibrorduskerk in het Nederlandse Deurne is een gotische kerk met elementen uit de neogotiek.

De St. Willibrorduskerk aan de Markt, 25 maart 2007.

Een reliek van de botten van Willibrordus, bewaard in de Sint-Willibrorduskerk.

De grafsteen van Hendrick van Doerne en zijn familie, tegenwoordig in de noordelijke zijtoren van de St. Willibrorduskerk, januari 2004.

Bij restauratiewerkzaamheden tussen 1961 en 1964 werden romaanse fragmenten van muurwerk aangetroffen. Mogelijk betreft het hier muurwerk van de kerk, zoals die in 1069 in een pauselijke oorkonde wordt vermeld. Deze oorkonde is geenszins een schenkingsoorkonde, zoals weleens abusievelijk wordt vermeld, maar een bevestiging dat de kerk in bezit van de abdij van Echternach is. Toch is de eerste kerk op deze plek zeer waarschijnlijk niet veel ouder dan de elfde eeuw.

In de eeuwen erna kwam de huidige kerk tot stand. Het gotisch hoogkoor, dat oorspronkelijk hoger was dan het middenschip, vertoont opmerkelijke metselwerk-overeenkomsten met het Groot Kasteel te Deurne. Omdat dat gebouw eerder op omstreeks 1460 werd gedateerd, werd dat jaartal ook voor het hoogkoor aangehouden. Onderzoek naar de geschiedenis van het Groot Kasteel in 2003 toonde echter aan, dat het oudste (gotische) gedeelte van dit gebouw al vóór 1397 moet zijn gebouwd. Dat kan daarmee evengoed voor het hoogkoor gelden.

Tussen 1881 en 1884 werd door Pierre Cuypers een omvangrijke restauratie geleid. Aan de toren werden twee zijtorens toegevoegd. Tijdens de restauratie stortte het middeleeuws gewelf van het middenschip in, waardoor het gehele middenschip (uitgezonderd de pilaren) werd vervangen. Het werd op dezelfde hoogte als het hoogkoor gebracht. Deze restauratie leidde mede tot het verdwijnen van enkele grafzerken, waaronder die van Jacob Geurts van der Horst, een in 1670 in de huidige Wever vermoord schepen. Tijdens de restauratie door Cuypers werd de kerk voorzien van een uitgebreid decoratieprogramma, waaronder de kruisweg van de Roermondse schilder Peter Heinrich Windhausen.

Bij de eerder genoemde restauratie van omstreeks 1960 onder leiding van architect Jos Deltrap werden de spitsen van de zijtorens verlaagd en een angelustorentje op het hoogkoor verwijderd. De ingangen in de zijtorens werden dichtgemetseld en aan de zijkanten werden nieuwe aluminium ingangspartijen gecreëerd. De terug gevonden grafsteen van Hendrick van Doerne (overleden in 1508) en Christina van Hemert (overleden in 1499), eigenaren van het Groot Kasteel, werd herplaatst in de noordelijke zijtoren en aldaar in cement gegoten.

De laatste restauratie tot nu toe startte in 2001. Behalve een algehele opknapbeurt voor het gebouw, werd een grafkelder heropend en archeologisch onderzocht, en werden de gewelven van middenschip en hoogkoor toegankelijk gemaakt. In een laatste fase zullen ook de moderne aluminium ingangen worden vervangen door een passende entreepartij.

Rondom de kerk bevindt zich het restant van een begraafplaats, gesloten in de jaren zestig. De oudste grafzerken dateren uit de negentiende eeuw; de meerderheid uit het midden van de twintigste eeuw.