Sint-Jorisdoelen (Middelburg)

De eerste vermelding van de aanwezigheid van het Sint Joris schuttersgilde voor de kruis- of voetboog in Middelburg dateert uit 1352.[1] Zij bezaten een hof nabij de Sint-Janskerk. Dit hof werd in 1541 onteigend en gesloopt door het Middelburgse stadsbestuur vanwege de aanleg van de Nieuwe Haven. In 1542 werd geld beschikbaar gesteld voor de aanleg van een nieuw hof op grond van het begijnhof.[2] In 1582 werd aan de Balans de Sint-Jorisdoelen gebouwd, aangrenzend aan het hof. In de loop van jaren transformeerde het schuttersgilde in een soort broederschap, welke in 1764 fuseerde met de Grote Sociëteit van Middelburg, en de naam Confrérie Sint Joris ging dragen.[3] In 1766 vonden er aanpassingen aan het gebouw plaats, waarbij op het dak een tweede rij dakvensters werd geplaatst en de ramen werden gewijzigd van kruis- naar schuiframen. Boven de poort links van het gebouw werd een nieuwe verdieping gebouwd.[4]

Het oorspronkelijke gebouw uit 1582 brandde volledig uit in mei 1940.

In 1875 fuseerde de Confrérie met Sociëteit De Vriendschap en ontstond de naam Sociëteit Sint Joris. De vereniging, alhoewel een voortzetting van het schuttersgilde, beoefende geen schietsport meer, de leden hielden zich bezig met lezen, spel en sport met als doel gezellige bijeenkomsten. Ook waren er een kegelbaan en een tennisbaan aanwezig.[3] In 1894 werd het pand gerestaureerd waarbij de zandstenen kruisramen op de begane grond werden vervangen voor houten ramen en de toegangspoort werd hersteld in de oorspronkelijke zandstenen uitvoering.[4]

Volgend op het bombardement op Middelburg tijdens oorlogshandelingen op 17 mei 1940, ontstond er een grote stadsbrand. De Sint-Jorisdoelen liep in eerste instantie geen schade op, maar de oprukkende brand sloeg via een groentewinkel en een meubelmakerij over op een bakkerij en de Sint-Jorisdoelen. Alhoewel de brand hier gestopt werd brandde het pand volledig uit.[5] Enkele muren die nog overeind stonden, stortten in tijdens een najaarsstorm. In 1941 werd ook de Sociëteit opgeheven. Het stuk grond bleef onbebouwd totdat er in 1969 plannen werden gerealiseerd om een rijkskantorencomplex op deze plaats te bouwen. De Gemeente Middelburg verzocht dan wel om de doelen in originele stijl te herbouwen, wat ook gebeurde.[4] De herbouw wordt wel gezien als de afsluiting van de wederopbouw van Middelburg.[6] Op de begane grond hield het kantongerecht zitting, en het gebouw diende ook als arbeidsbureau en als kantoor voor de griffie van de Provinciale staten van Zeeland. In 2017 kwam het gebouw leeg te staan en nadat plannen om studentenhuisvesting te realiseren geen doorgang vonden, werd eind 2019 bekend dat er nieuwe plannen werden gemaakt om een hotel in het pand te huisvesten.[7]

Zie de categorie Sint Jorisdoelen (Middelburg) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.