Platte slijkgaper

Platte slijkgaper
	Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Onderrijk:	Metazoa
Stam:	Mollusca (Weekdieren)
Klasse:	Bivalvia (Tweekleppigen)
Onderklasse:	Heterodonta
Orde:	Veneroida
Superfamilie:	Tellinoidea
Familie:	Semelidae
Geslacht:	Scrobicularia
	Soort
	Scrobicularia plana; (Da Costa, 1778)
	Afbeeldingen Platte slijkgaper op Wikimedia Commons
Portaal	Biologie

De platte slijkgaper (Scrobicularia plana) is een marien tweekleppig weekdier behorende tot de familie Semelidae.

Beschrijving

Schelpkenmerken

De schelp is zeer dunschalig en plat. De umbo ligt ongeveer in het midden. De voorzijde van de schelp is regelmatig afgerond, de achterzijde is heel zwak afgeknot. De buitenkant is bedekt met een groot aantal dicht op elkaar liggende groeilijnen. Er is een heterodont slot. De rechterklep heeft twee cardinale tanden, de linkerklep één. Er zijn geen laterale tanden. Onder de umbo bevindt zich in beide kleppen een driehoekige groeve. Dit is de resiliumgroeve. Hierin zit het inwendige deel van de slotband. Het uitwendige deel van de slotband is klein en zwak.

Grootte van de schelp

Lengte: tot 4 cm
hoogte: tot 45mm.

Kleur van de schelp

Grijswit of geelwit met een geelbruine opperhuid. Strandmateriaal is vaak blauw, wit of bruin verkleurd. Dit zijn echter na de dood van het dier door fossilisatie omstandigheden secundair verkregen kleuren.

Habitat en leefwijze

Scrobicularia plana leeft bij voorkeur hoog in de getijdenzone in slikgebieden. De dieren graven zich diep in, tot ongeveer 30 centimeter. De schelp ligt meestal in horizontale positie in de bodem. Het dier heeft twee zeer lange sifonen (tot zo'n 25 cm lang) die van elkaar gescheiden zijn. Beide sifonen steken als het dier actief is boven het sediment uit, op enige afstand van elkaar waardoor het gebruikte water dat het dier via de uitstroomsifo verlaat niet terechtkomt in het water wat door de instroomsifo wordt opgenomen. De sifonen zijn zeer beweeglijk en kunnen ook de bodem in de omgeving op zoek naar voedsel (detritus en micro-organismen) aftasten. Scrobicularia is dus zowel een filteraar als een sedimentvoeder. De beweeglijkheid van de sifonen maakt dat zij veel door vissen en vogels worden gegeten. Het dier zelf zit meestal te diep ingegraven om gevangen te kunnen worden.

De soort is euryhalien.

Paleoecologisch wordt de soort gebruikt in de sedimentologie. Gefossiliseerde doubletten die nog in levenspositie staan geven aan dat op die diepte het toenmalig hoogste gedeelte van de getijdenzone aanwezig was. Dit gegeven, in combinatie met een C14-datering is een belangrijk gegeven voor de reconstructie van het toenmalige milieu en kan ook aangewend worden bij de reconstructie van zeespiegelveranderingen zoals de zeespiegelrijzing tijdens het Holoceen.[1][2][3]

Voorkomen

De soort is plaatselijk algemeen in de Waddenzee en op slikkige plaatsen in de provincie Zeeland. Op het Noordzeestrand zijn gewoonlijk alleen losse kleppen te vinden in de vloedlijn en in schelpenbanken.

Fossiel voorkomen

In het Noordzeegebied is Scrobicularia plana sinds het Vroeg Pleistoceen bekend.

Afleiding van de Nederlandse naam

De naam 'platte slijkgaper 'heeft betrekking op het feit dat deze soort zich ingraaft in slikgebieden. De naam is verwarrend omdat de schelpen vrijwel volledig op elkaar aansluiten en dus niet 'gapen'. Mogelijk verwijst dit deel van de naam naar dode exemplaren. Als het dier niet meer leeft en de complete schelp ligt los op het zand dan gaan de beide schelphelften wijd uit elkaar staan als gevolg van de grote elastische werking van het inwendige deel van de slotband.

Scrobicularia plana fossiel uit mariene lagen uit het Eemien zoals afgebeeld door Lorié (1887)

Zie ook

Externe link

Video van Scrobicularia plana die zich voedt, www.arkive.org

Bronvermelding

Referenties

Beets, D.J., de Groot, Th.A.M., Davies, H.A., 2003. Holocene tidal back-barrier development at decelerating sea-level rise: a 5 millennia record, exposed in the western Netherlands. Sedimentary Geology, 158: 117-144.
Beets, D.J., Roep, T.B., de Jong, J., 1981. Sedimentary sequences of the subrecent North Sea coast of the Western Netherlands near Alkmaar. IAS Special Publication, 5: 133-145, International Association of Sedimentologists, Blackwell, Oxford.
Roep, Th.B., Van de Plassche, O., Van der Valk, L., Ruegg, G.H., 1983. Sedimentologie van de strandwalafzettingen onder 's Gravenhage en Rijswijk. Mededelingen Rijks Geologische Dienst, 37: 137- 156.

Bronnen

Benthem Jutting, W.S.S. van, 1943. Mollusca (I) C. Lamellibranchia. Fauna van Nederland 12: 1-475.
Bruyne, R.H. de, 2004. Veldgids Schelpen. KNNV Uitgeverij, 234 pp., ISBN 90-5011-140-8
Bruyne, R.H. de, Bank, R.A., Adema, J.P.H.M. & Perk, F.A., 1994. Nederlandse naamlijst van de weekdieren (Mollusca) van Nederland en België. Feestuitgave ter gelegenheid van het zestigjarig jubileum van de Nederlandse Malacologische Vereniging. Backhuys, Leiden. 149 pp. ISBN 90-733-48-33-1
Bruyne, R.H. de & Boer, Th.W. de, 2008. Schelpen van de Waddeneilanden. Gids van de schelpen en weekdieren van Texel, Vlieland, terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. Fontaine Uitgevers. 359 pp., ISBN 978-90-5956-2554.
Janssen, A.W., Peeters, G.A. & Slik, L. van der, 1984. De fossiele schelpen van de Nederlandse stranden en zeegaten, tweede serie, 8 (slot). Basteria, 48: 89-220.
(fr) Lorié, J., 1887. Contributions a la géologie des Pays Bas III. Le Diluvium plus récent ou sableux et le système Eémien. Archives Teyler, Ser. II, Vol. III: 104-160.
Spaink, G., 1958. De Nederlandse Eemlagen, I: Algemeen overzicht. Wetenschappelijke Mededelingen Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging 29, 44 pp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Beets, D.J., de Groot, Th.A.M., Davies, H.A., 2003. Holocene tidal back-barrier development at decelerating sea-level rise: a 5 millennia record, exposed in the western Netherlands. Sedimentary Geology, 158: 117-144.

[2] Beets, D.J., Roep, T.B., de Jong, J., 1981. Sedimentary sequences of the subrecent North Sea coast of the Western Netherlands near Alkmaar. IAS Special Publication, 5: 133-145, International Association of Sedimentologists, Blackwell, Oxford.

[3] Roep, Th.B., Van de Plassche, O., Van der Valk, L., Ruegg, G.H., 1983. Sedimentologie van de strandwalafzettingen onder 's Gravenhage en Rijswijk. Mededelingen Rijks Geologische Dienst, 37: 137- 156.