Salomon Jacob Spanjaard

Salomon Jacob Spanjaard (Bodendorf, 13 december 1783 - Borne, 22 april 1861) was grondlegger van het textielbedrijf N.V. Stoomspinnerijen en Weverijen S.J. Spanjaard in Borne in de Nederlandse provincie Overijssel. Dit bedrijf groeide in de loop van de 19e eeuw uit tot een van de grootste textielfabrikanten in Twente.

Monument in Borne voor de arbeiders van de Spanjaard-fabrieken

Salomon Jacob Spanjaard werd in 1783 als Salomon Jacobs geboren in Bodendorf, bij Remagen in de Duitse deelstaat Rijnland-Palts. Rond de eeuwwisseling verhuisde hij naar Nederland, waar hij zich in Zwolle vestigde als koopman. In 1811 trad hij in Borne in het huwelijk met Sara David van Gelder, die net als hij van joodse afkomst was. Hij kreeg vijftien kinderen, van wie er uiteindelijk negen in leven bleven. In 1812 nam Salomon Jacob de naam Spanjaard aan. Op dat moment was hij in Borne actief als verkoper van tweedehands kleding. Waarom hij de naam Spanjaard aannam, is niet bekend. Vermoed wordt dat hij dit deed omdat zijn voorvaderen van Spaanse afkomst waren. In Duitsland werden deze joden namelijk vaak Spanier genoemd.

De firma Spanjaard werd waarschijnlijk opgericht in 1828, omdat de oudste handelsboeken van het bedrijf uit dit jaar dateren. Met twee van zijn zoons, Jacob Salomon en Levie Salomon, voerde hij de directie over zijn handelsbedrijf. Tot ongeveer 1850 droeg ook de handel in tweedehands kleding en voedingsmiddelen voor een groot deel bij aan de omzet. Daarna was uitsluitend de productie van en handel in textiel nog van belang.

Salomon Jacob Spanjaard kocht garens in Engeland en verkreeg ook Nederlandse garens door deelname in de Enschedese Katoenspinnerij. Het bleken en het verven besteedde hij uit aan respectievelijk de Twentse Stoomblekerij in Goor en Ten Cate in Enschede. Hij oefende vanwege zijn handelsdrift een grote invloed uit op het dorp. De textielfabrikant kende een haat-liefdeverhouding met zijn arbeiders. Vanwege een slecht oog stond hij bekend als Sallie Eenoog of de Olde Eenogige.

In 1852 namen de beide zoons Jacob en Levie voor de som van ƒ 70.905,93 het bedrijf van hun vader over. Op dat moment telde het bedrijf ruim 50 weefgetouwen en had het een paar honderd handwevers onder contract. Salomon Jacob Spanjaard overleed op 22 april 1861, op 77-jarige leeftijd, in Borne.