Russische rattenslang
De Russische rattenslang[1] (Elaphe schrenckii) is een slang uit de familie gladde slangen (Colubridae). De soort werd voor het eerst beschreven door Alexander Strauch in 1873. Oorspronkelijk werd de wetenschappelijke naam Elaphis Schrencki gebruikt.[2]
| Russische rattenslang IUCN-status: Niet geëvalueerd (2008) | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Russische rattenslang (Elaphe schrenkii schrenkii) | ||||||||||||||
| Taxonomische indeling | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Soort | ||||||||||||||
| Elaphe schrenckii Strauch, 1873 | ||||||||||||||
Afbeeldingen op  | ||||||||||||||
Russische rattenslang op  | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Uiterlijke kenmerken
De totale lichaamslengte is ongeveer 180 tot 210 centimeter. Dit is zeker geen vaststaande waarde; uitschieters kunnen bijna 2,5 meter bereiken. De mannetjes blijven gemiddeld iets kleiner dan de vrouwtjes. De kleur is geheel zwart met een dunne, grillige gele of witte bandering. De banden staan wat uit elkaar en bij de nek verandert de tekening in grillige vlekken. In onderstaande tabel zijn de tekening- en kleurkenmerken van de volwassen dieren te vinden.
Verspreiding en habitat
Volgens Nikolski (1916)[3] is het verspreidingsgebied Rusland en China, ten oosten van het Amoergebied bij Chabarowsk en westelijk tot het Chingangebergte. Vandaar strekt het verspreidingsgebied zich uit tot Mantsjoerije (Noordoost China). In de volgende Chinese provincies werden exemplaren aangetroffen: Jilin, Heilongjian en het Quingyuanareaal van Liaoning. (Ji Daming e.a., 1985)[4].
Petzold (1976)[5] vermeldt over Elaphe schrenkii schrenkii dat deze in bos- en kreupelhoutlandschappen voorkomt tot op 2000 meter hoogte. Volgens dezelfde auteur houdt het dier zich bij voorkeur op onder wortelstronken. Bovendien zou het bij gevaar vaak omhoog de bomen in vluchten. De slang leeft in koelere gebieden dan veel andere Elaphe-soorten.
Ondersoorten
De soort wordt ook wel Amoer-rattenslang genoemd en is een niet-giftige wurgslang die kan bijten maar niet direct gevaarlijk is. Er worden twee soorten onderscheiden:
- Ondersoort Elaphe schrenkii schrenkii (beter bekend als de nominaatvorm)
- Ondersoort Elaphe schrenkii anomala (Boulenger, 1916)
De nominaatvorm is de slang die door hobbyisten het meest in gevangenschap wordt gehouden. Elaphe schrenkii anomala schijnt schuwer te zijn en is daarom minder in ‘trek’. Onderstaand artikel beschrijft uitsluitend de nominaatvorm.
| Rugkleur | Donkerbruin tot lakzwart |
| Dwarsbanden | Regelmatig, gelig-wit of helder geel, 1-3 schubben breed |
| Aantal dwarsbanden | 22-28 van nek tot staart |
| Tussenruimte tussen banden | Duidelijk 8-12 schubben breed |
| Kleur van de lipschilden | Geel-wit tot geel met een duidelijk zwarte rand |
| Kleur van de buikzijde | Kop geel, buik en staart geel-wit tot geel |
| Buikvlekken | Duidelijke zwarte vlekken |
Onderstaande tabel geeft de beschubbingskenmerken weer:
| Dorsalen (aan de rug) | 23-23-19, soms 22-22-19 |
| Ventralen (aan de buik) | 209-223 |
| Subcaudalen (achter de staart) | 55-71 |
| Supralabialen (bovenlip) | 7-8, normaal 8 |
| Sublabialen (onderlip) | 9-11 |
Ondanks zijn forse lengte eet de slang liefst kleinere prooien die meestal niet worden gewurgd, zoals kleine vogels en knaagdieren als muizen en ratten. De Russische rattenslang is in de natuur een echte nestrover. Kleine vogeleieren staan daarom ook op het menu.
Russische rattenslang in het terrarium
Elaphe schrenkii schrenkii is een uitermate geschikte ‘beginnersslang’. De slangen zijn vrijwel de hele dag actief en als ze bewegingen voor het terrarium zien, komen ze direct kijken. Als de slangen worden gehanteerd, blijven ze rustig en beten zijn zeldzaam. Omdat kweken met deze dieren relatief eenvoudig is, worden nakweekdieren veelvuldig aangeboden. Een uitgebreide artikel over deze dieren in het terrarium is te vinden in Van Beusichem (1999)[6]
Russische rattenslang als exoot in Noord-Nederland
In Nederland komt de exoot voor rond vliegveld Eelde. Halverwege de jaren 90 van de twintigste eeuw werden de eerste verwilderde exemplaren van de soort waargenomen langs de taxibaan van het vliegveld Eelde, in tuinen naast het vliegveld en bij de bloemenveiling in Eelde, ten noordoosten van het vliegveld.[7] De slangen zijn uitgezet door iemand die ze in huis had gehouden en niet had verwacht dat de slangen de winter zouden overleven. De Russische rattenslang wordt tegenwoordig in toenemende mate op veel plaatsen in het land ingezet als natuurlijke ratten- en muizenbestrijding in kassen.
De gemeente Tynaarlo zat in de zomer van 2006 met de slangen in haar maag, na berichten van ongeruste buurtbewoners. De gemeente Tynaarlo organiseerde daarop een informatiebijeenkomst voor de buurtbewoners. Ook huurde de gemeente een gespecialiseerd bureau in om het aantal dieren te tellen en om met een bestrijdingsstrategie te komen.[7]
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties
|