Ruimtetelescoop

Een ruimtetelescoop is een telescoop die zich buiten de dampkring van de aarde bevindt. De bekendste ruimtetelescoop is de ruimtetelescoop Hubble.

De ruimtetelescoop Hubble komt los van de spaceshuttle Discovery op ruimtevlucht STS-82 (februari 1997)

Mogelijkheden

Een ruimtetelescoop kan elektromagnetische straling zoals gammastraling, röntgenstraling en infraroodstraling waarnemen die op Aarde - door de beschermende dampkring - niet of slechts beperkt waargenomen kan worden. Ook bronnen van zichtbaar licht worden scherper afgebeeld buiten de dampkring.

Verdere mogelijkheden zijn de radio-interferometrie (zoals de HALCA, ook bekend als MUSES-B), en het detecteren van zwaartekrachtgolven (zie LISA).

Tevens heeft een ruimtetelescoop geen last van luchtturbulentie, bewolking, lichtvervuiling, of afwisseling van dag en nacht.

Een ruimtetelescoop is echter duurder door het transport naar de ruimte en moeilijker onderhoud aldaar. De diameter van bijvoorbeeld een spiegel wordt beperkt door de transportmogelijkheden. Door verschillende telescopen te laten samenwerken kan echter een virtuele grotere spiegeldiameter worden verkregen. Er zijn studies gaande voor een ruimtetelescoop bestaande uit vijf telescopen die op hetzelfde object gericht kunnen worden.

De meeste ruimtetelescopen bevinden zich in een omloopbaan rond de aarde, maar toekomstige ruimtetelescopen zullen steeds meer in de Lagrangepunten van de aarde geplaatst worden. Het SOHO bevindt zich nu reeds in het binnenste Lagrangepunt L1, van waaruit de zon ononderbroken kan worden bestudeerd. De sonde voor het onderzoek van de kosmische achtergrondstraling WMAP heeft een omloopbaan rond het Lagrangepunt L2, waar de gelijktijdige afscherming van de storende straling van de aarde en de zon mogelijk is.

Een derde mogelijkheid (naast de aarde en de Lagrangepunten) is een omloopbaan rond de zon, zoals de Spitzer Space Telescope.

Lijst van de ruimtetelescopen (onvolledig)

Name Start Einde Bereik Beheerder
Uit dienst
Radio Astronomy Explorer A / B juli 1968 / juni 1973 / augustus 1977 NASA
Uhuru (voorheen SAS-1) december 1970 maart 1973 röntgen NASA
Cos-B augustus 1975 april 1982 gammastraling ESA
International Ultraviolet Explorer januari 1978 september 1996 ultraviolet NASA, ESA, SERC
Infrarood Astronomische Satelliet januari 1983 november 1983 infrarood NASA, NIVR, SERC
Exosat mei 1983 april 1986 röntgen ESA
COBE november 1989 1993 microgolven NASA
Hipparcos augustus 1989 maart 1993 zichtbaar licht ESA
Compton Gamma Ray Observatory april 1991 juni 2000 gammastraling NASA
ROSAT juni 1990 februari 1999 röntgen DLR
Yohkoh (voorheen Solar-A) augustus 1991 december 2001 röntgen ISAS
Infrared Space Observatory november 1995 april 1998 infrarood ESA
BeppoSax april 1996 april 2002 röntgen ISA
EUVE juni 1992 januari 2001 ultraviolet NASA
HALCA februari 1997 november 2005 radiostraling JAXA
FUSE juni 1999 juli 2007 ultraviolet NASA
WMAP juni 2001 oktober 2010 microgolven NASA
GALEX april 2003 juni 2013 ultraviolet NASA
AKARI februari 2006 november 2011 infrarood JAXA
Corot december 2006 juni 2014 zichtbaar licht CNES
Ruimtetelescoop Herschel mei 2009 juni 2013 infrarood ESA
Planck Observatory mei 2009 oktober 2013 microgolven ESA
ASTRO-H februari 2016 maart 2016 röntgen JAXA
Kepler Space Observatory maart 2009 oktober 2018 zichtbaar licht NASA
In dienst
Ruimtetelescoop Hubble april 1990 zichtbaar licht NASA, ESA
Solar and Heliospheric Observatory december 1995 zichtbaar licht, ultraviolet NASA, ESA
Chandra X-ray Observatory juli 1999 röntgen NASA
XMM-Newton december 1999 röntgen ESA
INTEGRAL oktober 2002 gammastraling ESA
Spitzer Space Telescope augustus 2003 infrarood NASA
Swift november 2004 gammastraling Agenzia Spaziale Italiana
Suzaku (voorheen ASTRO-E) juli 2005 röntgen JAXA
STEREO oktober 2006 ultraviolet NASA
Hinode oktober 2006 zichtbaar licht, röntgen, ultraviolet JAXA
Fermi Gamma-ray Space Telescope juni 2008 gammastraling NASA
Wide-field Infrared Survey Explorer januari 2010 infrarood NASA
RadioAstron juli 2011 radiostraling Russian Astro Space Center
Gaia juli 2014 zichtbaar licht ESA
Gepland
James Webb-ruimtetelescoop 2018 zichtbaar licht, infrarood NASA, ESA, CSA
Public Space Telescope 2019 zichtbaar licht, ultraviolet a strofactum,[1] Popular Astronomy[2]
Euclides 2020 zichtbaar licht, infrarood ESA
Ruimtetelescopen en hun golflengtebereik

Zie ook

Zie de categorie Space telescopes van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.