Railgebonden erfgoed
Railgebonden erfgoed is mobiel erfgoed van voertuigen die aan rails zijn gebonden, dus treinen en trams.
Nederland
Door 'Historisch Railvervoer Nederland' (HRN) is er het Nationaal Register Railmonumenten opgesteld, een 'monumentenlijst' voor trams en treinen. In het register zijn anno 2014 bijna 1.400 objecten opgenomen in de sector Railgebonden erfgoed. Omdat de grenzen tussen wat erfgoed is en wat 'gereedschap' is, respectievelijk erfgoedwaarde heeft en 'slechts' gebruikswaarde heeft niet duidelijk te trekken zijn, er is een grijsgebied, kan gesteld worden dat er ruim duizend railvoertuigen in Nederland bestaan als railgebonden erfgoed.
Railgebonden erfgoed is dus een breder begrip dan het door een commissie vastgestelde 'lijstje' Railmonumenten.
Het Railgebonden erfgoed is ondergebracht bij diverse musea en erfgoedorganisaties. Zo zijn er in Nederland spoorwegmusea, trammusea en vervoermusea. Daarnaast zijn er diverse spoor- en tramlijnen die gebruikt worden voor het laten rijden van Railgebonden erfgoed, zodat dit min-of-meer in zijn oorspronkelijke situatie kan functioneren.
Voor het voortbestaan van dit erfgoed is het essentieel om het in bedrijf te houden om zo de 'beleving' ervan voor de huidige en toekomstige generatie te voorzien.
Hierbij kan enerzijds de nadruk liggen op de zo perfect mogelijke technische en historische situatie, als om de hedendaagse reizigers een indruk te geven van het reizen van weleer, ook al is niet alles 'historisch verantwoord'. Ook hierin is een breed scala aan variaties aanwezig.
Voorts is het van belang dat Railgebonden erfgoed kan functioneren in een omgeving die gerelateerd is aan het vroegere gebruik. Er zijn spoor- en trammusea die een historische situatie sterk nabootsen, daarnaast wordt erfgoed ook ingezet op spoor- en tramlijnen in een (moderne) hedendaagse omgeving / huidig straatbeeld.