Pré-Politionele Actie in Palembang
De pré-politionele actie in Palembang (Indonesich: Perang Lima Hari Lima Malam = Oorlog van Vijf Dagen en Vijf Nachten) vond plaats van 1 tot 5 Januari 1947, een half jaar vóór de officiële Politionele Actie. Na felle gevechten tussen het KNIL (Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger) en de Indonesische krijgsmacht TRI en bombardementen door de KNIL luchtmacht van de commerciële wijk kwam de stad in Nederlandse handen. In Nederland heeft deze slag 70 jaar lang vrijwel geen aandacht gekregen, in de media noch in geschiedschrijving. Voor Indonesiërs is het een belangrijke gebeurtenis in de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd.
De pré-politionele actie in Palembang
| ||||
| Conflict | Pre-Politionele acties | |||
| Datum | 1-5 januari 1947 | |||
| Plaats | Palembang, Sumatra | |||
| Resultaat | Militaire Nederlandse overwinning. | |||
| Strijdende partijen | ||||
| ||||
| Leiders | ||||
| ||||
| Verliezen | ||||
| ||||
Er zijn ook recentelijk door Indonesiërs gedetailleerde verslagen gepubliceerd.[1] Er is een monument, Monumen Perjuangan Rakyat (MONPERA) “opgedragen aan de bevolking van Palembang, die met eenvoudige wapens, wanhopig vocht tegen de Nederlanders voor het behoud van hun stad.”[2] Jongeren speelden onlangs de oorlog van vijf dagen en nachten na.[3]
Pré-politionele actie
Terwijl formeel de 1e Politionele Actie pas in juli 1947 van start ging kan de oorlog van 1-5 januari 1947 getypeerd worden als een ‘pre-politionele actie’. Doel van deze KNIL operatie was niet het handhaven van met de Republiek Indonesië en de Britten afgesproken demarcatielijnen maar gebiedsuitbreiding. Het resultaat: TRI militairen werden verbannen tot 20 km buiten de stad.
Economisch doel
Zo konden activiteiten van de Bataafse Petroleum Maatschappij in Pladjoe en ook de export vanuit de grote zeehaven ongehinderd plaatsvinden. Dit kon voor Indië deviezen opleveren, die ook voor verdere oorlogsinspanningen noodzakelijk waren. Ook hier ging het dus evenals bij de 1e Politionele Actie om een ‘Operatie Product’.
Operationeel niveau
Hiertoe was gecoördineerde inzet noodzakelijk van verschillende krijgsmachtdelen. “Alle registers gaan open: ...ook de Humber pantserwagens, ...de kanonnen van de Marineschepen op de Moesi en de B-25 vliegtuigen...”aldus veteraan van Trigt.[4] “Dit was de eerste oorlog in Sumatra die werd gevochten vanuit drie dimensies: op het land, op zee en in de lucht.” aldus Asshidiqqie.
Excessen
Verschillende bronnen melden bombardementen van de commerciële sector, inclusief de Lingkis Markt. “De bovengeschetste gang van zaken wordt uiteraard aan Nederlandsche zijde ernstig betreurd en dat te meer, omdat bij conflicten binnen een stadsgebied onvermijdelijk ook onschuldige slachtoffers vallen en de burgerbevolking mee te lijden heeft.” Zo stelt Gouverneur-Generaal van Mook.[5] Aan deze onvermijdelijkheid wordt getwijfeld door veteraan Charles Destrée. “Als lid van IVde bataljon Stoottroepen… herinner ik mij onze verbazing over dat door ons onnodig geachte, want burgerslachtoffers eisende bombardement.” Het voorlopig gissen naar het aantal burgerslachtoffers, geruchten spreken van 250-3500. Deze actie was in strijd zowel met het in November 1946 getekende Linggadjati akkoord, als met internationale afspraken met oa. de Britten die aan het KNIL wapens leverden. Anders dan bij de 1e politionele actie ontbrak voor deze pre-politionele actie een politiek mandaat.
Bronnen, noten en/of referenties
|