Petronella Moens

Moens werd geboren te Kubaard als telg uit het geslacht Moens en derde kind van de predikant Petrus Moens en Maria Lycklama à Nijeholt. Zij groeide op Aardenburg (Zeeuws-Vlaanderen). Haar moeder stierf in 1766 in het kraambed bij de geboorte van haar zusje Baukje. Toen Petronella in dat jaar bij familie in IJzendijke logeerde, kreeg ze kinderpokken. Als gevolg hiervan werd ze slechtziend.[1] Desondanks schreef ze tientallen gedichten en boeken. In het Liedboek voor de Kerken staat het door haar vertaalde lied 432, Wat God doet dat is welgedaan. In 1785 ontving zij een gouden medaille van het "Amsteldamsch Dicht- en Letterlievend Genootschap Wij streven naar de volmaaktheid" voor haar gedicht De waare christen. Aan het eind van haar leven had ze een lijst van tien onderscheidingen op haar naam staan.[2]

Moens was (honorair) lid van acht veelal patriottische dichtgenootschappen, waaronder de Goudse rederijkerskamer, genaamd De Goudsbloemen.[3] Ze schreef patriottische teksten voor de bundel "Liederen voor het vaderland" en richtte een patriottisch tijdschrift op "De Vriendin van 't Vaderland".[4]

Veel van haar werk richtte zich tot een publiek van kinderen, zoals uit de titels blijkt, maar zij mengde zich ook in debatten over politieke kwesties als de slavenhandel, waartegen zij zich al vanaf het eind van de 18e eeuw verzette.[5] In een lange brief aan de redactie van de Vaderlandsche Letteroefeningen in 1809 koos zij nadrukkelijk partij voor vrouwen, wier eer zij vond aangetast door een recensie in het tijdschrift De Schouwburg.[6]

Naar Moens is in Kubaard een straat genoemd. In Aardenburg staat een borstbeeld voor haar bij de Baafskerk. Het is gemaakt door de beeldhouwster Ineke Ekkers. Op 1 februari 2000 is de Stichting Petronella Moens, De Vriendin van ’t Vaderland opgericht.

• Bespiegelingen over Europa in de agttiende eeuw in vier zangen, 1802
• Letter-kransje voor lieve en brave kinderen, 1806
• De kleine Suse Bronkhorst, 1808
• De dankbare Willem, of Het huisgezin van den heer Lausbach, 1815
• Aardenburg, of de onbekende Vollkspanting in Zuid-Amerika, 1817
• Bloempjes der vreugde voor de lieve kindsheid, 1818
• Klein geschenk aan de lieve Nederlandsche jeugd / van hare heilwenschende vriendin Petronella Moens, 1825
• Klein geschenk voor zoete en gehoorzame kinderen / door hunne liefhebbende vriendin Petronella Moens, 1838
• Gelegenheids-gedichtjes voor de Nederlandsche jeugd, 1839
• Aardenburg of de onbekende volksplanting in Zuid-Amerika, 2001, heruitgave, met inleiding van Ans Veltman-van den Bos en Jan de Vet

• Website Stichting Petronella Moens met nieuwsbrieven
• Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
• Digitale editie van het Album Amoricum
• Portret van website Digitaal Vrouwenlexicon Nederland door Edwina Hagen
• Petronella Moens in NEWW WomenWriters