Peroxysalpeterigzuur

Peroxysalpeterigzuur (HNO₃ O=N-O-OH) is een reactieve stikstofcomponent. Het is de geprotoneerde vorm, het geconjugeerde zuur, van peroxynitriet (ONOO⁻). Het zuur heeft een pK_z van ongeveer ~6,8. In vivo wordt het gevormd via de diffusie gecontroleerde reactie van stikstofmonoxide (${\displaystyle \mathrm {NO^{\ \bullet }} }$) en superoxide (${\displaystyle \mathrm {O_{2}^{\ -\bullet }} }$). De verbinding bestaat als in een cis/trans mengsel dat isomeriseert met een snelheidsconstante k = 1.2 s⁻¹, een proces waarbij tot 5% aan hydroxyl- en stikstofdioxide-radicalen gevormd kan worden.

Peroxysalpeterigzuur
Structuurformule en molecuulmodel
Structuurformule van peroxysalpeterigzuur
cis-vorm van peroxysalpeterigzuur
trans-vorm van peroxysalpeterigzuur
Algemeen
Molecuulformule      (uitleg)	HNO3
IUPAC-naam	(Hydridodioxido)oxidonitrogen[1][2]
Andere namen	Peroxysalpetrigzuur, Peroxynitrous acid
Molmassa	63,0128 g/mol
SMILES	OON=O
CAS-nummer	14691-52-2
PubChem	123349
Evenwichtsconstante(n)	pKz = ~6.8
Waar mogelijk zijn SI-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal    Scheikunde

Aromatische verbindingen worden door peroxysalpeterigzuur in lage opbrengst geoxideerd en genitreerd. In het mechanisme van deze reactie kan een complex van ONOOH en de aromaat optreden, in combinatie met een overgang van cis- naar de trans-configuratie van ONOOH.[3] Peroxysalpeterzuur speelt ook een belangrijke rol in de atmosfeerchemie.

Peroxysalpeterigzuur is een isomeer van het veel bekendere salpeterzuur.