Penitentiair psychiatrisch centrum

Het doel van een psychiatrisch centrum in een gevangenis is het bieden van psychiatrische zorg aan patiënten in detentie en het door behandeling verminderen van de risicofactoren voor strafbaar gedrag binnen en buiten de gevangenis. De gemiddelde verblijfsduur is 3 tot 5 maanden. In deze periode wordt de gedetineerde gediagnosticeerd, gestabiliseerd en gemotiveerd tot verdere behandeling in een reguliere ggz-instelling wanneer dat nodig is. Een PPC maakt dan ook nadrukkelijk deel uit van de zorgketen. Als verdere behandeling in een reguliere ggz-instelling niet noodzakelijk of mogelijk is zal de gedetineerde teruggeplaatst worden naar een justitiële instelling.

Gedetineerden hebben wettelijk recht op dezelfde zorg als in vrijheid. Daarbij hoort ook het recht op geestelijke gezondheidszorg wanneer dat nodig is. Over het algemeen worden gedetineerden die kampen met een psychiatrische stoornis, een verslaving, een verstandelijke beperking of een combinatie hiervan opgenomen in een reguliere ggz-instelling. Wanneer gedetineerden echter niet terechtkunnen in een reguliere ggz-instelling, bijvoorbeeld om veiligheidsredenen, worden zij opgevangen in een PPC. Het belangrijkste verschil tussen een PPC en een reguliere ggz-instelling, is dat een PPC zich binnen de muren van een PI (gevangenis) bevindt, terwijl een ggz-instelling 'buiten' staat.

De hoofdtaken van een PPC in Nederland zijn het diagnosticeren, stabiliseren, motiveren en doorgeleiden naar de reguliere ggz van gedetineerden met een psychiatrische stoornis, een verslaving, een verstandelijke beperking of een combinatie hiervan. In een PPC probeert men gedetineerden die in eerste instantie niet handelbaar zijn in de reguliere ggz te diagnosticeren en te stabiliseren, zodat doorplaatsing naar een reguliere instelling mogelijk wordt.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd beschouwt gedetineerden met psychiatrische en verslavingsproblemen als een kwetsbare groep. Deze groep verblijft niet alleen gedwongen in detentie, maar kampt ook nog eens met psychische problemen. Onder andere naar aanleiding van het rapport van de parlementaire onderzoekscommissie TBS onder leiding van Arno Visser opende vanaf 2008 vijf PPC's hun deuren. De commissie concludeerde dat detentie een negatieve invloed kan hebben op de stoornis van een tbs-gestelde, maar ook op de stoornis van een niet tbs-gestelde in een PI. Ongeveer 1 op de 10 gedetineerden heeft een geestelijke stoornis, waarvan slechts een klein deel een tbs-maatregel krijgt opgelegd. Dit betekent dat een deel van de gedetineerden niet de extra zorg kreeg die zij wel nodig hadden. In 2006 riep de parlementaire onderzoekscommissie TBS op om de zorg voor deze gedetineerden op hetzelfde peil te brengen als buiten het gevangenissysteem. De PPC's voorzien in deze extra zorg. Psychiatrische zorg tijdens en het liefst ook na detentie moet voorkomen dat ze opnieuw met justitie in aanraking komen. Vanaf 2013 zijn er nog vier PPC's; Maastricht werd dat jaar gesloten.