Papiergeld
Papiergeld is een niet op naam gesteld waardepapier met een vaste, niet te wijzigen nominale waarde dat meestal uitgegeven wordt door een centrale bank of een overheid. In tijden van nood zijn het ook bedrijven of andere georganiseerde organen in een samenleving die papiergeld uitgeven.
| Beluister | (info) |
Van oudsher vertegenwoordigde papiergeld, direct of indirect, een vaste hoeveelheid goud of een ander goed. Omdat er bij papiergeld alleen sprake is van een tegenwaarde in de vorm van vertrouwen, is er sprake van fiduciair geld. Tegenwoordig is de tegenwaarde lang niet altijd gegarandeerd, maar doordat het vertrouwen er nog wel is, blijft papiergeld zijn waarde houden.
Geschiedenis
Papiergeld werd voor het eerst gebruikt in China in de 7e eeuw gedurende de Tang- en de Song-dynastieën. De wortels ervan liggen in het gebruik van ontvangstbevestigingen voor handelaren en kooplieden gedurende de Tang-dynastie (618–907) om grote hoeveelheden zware koperen munten te vermijden bij grote transacties. Het accepteren van papiergeld was verplicht op straffe van de dood. In Europa werd voor het eerst in de 13e eeuw het idee van papiergeld geïntroduceerd, maar echte bankbiljetten verschenen pas in de 17e eeuw. In 1661 werd in Europa het eerste bankbiljet geïntroduceerd door Johan Palmstruch in Zweden. Het eerste Nederlandse papiergeld werd in 1574 gemaakt in Leiden, toen gedurende de Spaanse belegering papieren noodmunten van diverse waarden werden gemaakt.
Situatie in Nederland
Sinds de oprichting van De Nederlandsche Bank in 1814 zijn er in Nederland diverse soorten papiergeld te onderscheiden, drie ervan zijn door de centrale overheid uitgegeven: bankbiljetten, zilverbons en muntbiljetten. Lokale overheden en bedrijven hebben daarnaast ook noodgeld op papier uitgegeven.
Bankbiljetten werden tot 2002 uitgegeven door De Nederlandsche Bank en vanaf dat jaar door de Europese Centrale Bank en zijn bedoeld voor het dagelijkse betalingsverkeer. Muntbiljetten en Zilverbons werden niet uitgegeven door de centrale bank maar door het ministerie van financiën. De uitgifte van muntbiljetten gebeurt alleen in uitzonderlijke omstandigheden, bijvoorbeeld als er onvoldoende metaal beschikbaar is om munten te slaan. Muntbiljetten vertegenwoordigen een tegenwaarde in gemunt geld, Zilverbons vertegenwoordigen een waarde in zilver. Bankbiljetten vertegenwoordigen geen waarde in metaal, echter de tegenwaarde is "slechts" gegarandeerd door De Nederlandsche Bank.
Trivia
Het grootste bekende papiergeld is een Chinees biljet uit de 14e eeuw; dit had een afmeting van ongeveer 33 bij 22 centimeter. Het kleinste is ook een Chinees biljet; dit was ongeveer 5,5 bij 3 centimeter.