Papengracht 17-19

Het monumentale pand Papengracht 19 ligt aan het oudste deel (Gerecht tot aan de Langebrug) van de Papengracht[1] en is in het begin van de 17e eeuw gebouwd als woonhuis, vermoedelijk door de familie Verdonck[2]. Het pand wordt gekenmerkt aan de buitenzijde door een gepleisterde brede kroongevel. Aan de binnenzijde van het pand geven de originele ornamenten, schouwen en marmeren vloer blijk van de historie van het pand. Het pand is omsloten door het links liggende pand Papengracht 21, welk gekenmerkt wordt door een karakteristieke trapgevel, en aan de rechterzijde door het pand Papengracht 17, welk een lagere gevel heeft. De Papengracht, welke behoorde tot het water de Vliet (Leiden) en daarna in 1633 is overkluisd, was na de drooglegging als pratricische woonbuurt erg in aanzien. Het perceel van nummer 19 is daar exemplarisch voor[3].

Sinds de bouw heeft het pand gefunctioneerd als woonhuis. In 1796 verkocht de familie Verdonck het pand voor f.1.175,00 aan Johanna Elisabeth Kesler. Drie gezusters van de familie Verdonck kochten kochten in 1797 het pand Papengracht 19, alwaar zij zijn overleden[2] [4]. Omstreeks 1836 nam Mr. Henricus Petrus Jacobus Tollens zijn intrek in het pand, welk hij verliet in 1839.[5] In 1861 betrok belastinginspecteur mr. Age van Hettinga Tromp, wie later gemeenteraadslid zou worden, het pand. In 1866 verhuisde Van Hettinga Tromp.[6]

In 1893 zijn enkele ruimtes van het pand gedeeltelijk in gebruik genomen door het Rijksmuseum van Oudheden, welk wegens een verbouwing ruimtegebrek had.[7]

In 1923 nam huidarts P. Timmers zijn intrek in het pand Papengracht 19[8].

Sinds 1904 hebben in het pand Papengracht 17 studenten hun intrek genomen, die het pand de naam 'Huize de Witte Raaf' gaven. Kort na de oprichting van de Stichting Leidse Studentenhuisvesting (SLS) in 1957 werden de panden Papengracht 17 en 19 opgekocht en in 1970 samengevoegd tot één woning.

Voorgevel met uithangbord, Papengracht 19, studentenhuis 'De Witte Raaf'. Foto voor de verbouwing rond 1970

Voorgevel Papengracht 17 voor de verbouwing rond 1970

In 1970 gaf de gemeente Leiden toestemming aan de Stichting Leidse Studentenhuisvesting om de twee panden (Papengracht 17 en 19) samen te voegen met de tussenliggende drie garages. Op de plek van de garages is een tussenhuis gebouwd, in stijl van de aanpalende twee panden. Het studentenhuis 'De Witte Raaf' stond reeds twee jaar leeg, wegens lekkages en afgekeurde elektrische bedrading. Het verveloze en dichtgetimmerde pand van nummer 19 werd in 1970, toen het verbouwingsvoorstel bij de gemeente lag, gekraakt door Leidse kunstenaars wie het pand gebruikten als atelierruimte[9]. In 1978 is het pand opgeleverd en kreeg het totale pand (Papengracht 17-19) de naam 'Huize de Witte Raaf'.

Voorgevels Papengracht 17 (na verbouwing rond 1970)

De woning bestaat uit 29 studentenkamers en diverse algemene ruimtes.

Sinds de oplevering van het samengevoegde pand heeft het pand als studentenhuis verschillende 'culturele' wisselingen doorgemaakt. Sinds het begin van de 21ste eeuw zijn alle bewoners aangesloten bij de studentenvereniging L.V.V.S. Augustinus, wier sociëteit aan de achtertuin van het pand Papengracht 19 grenst. Het huis is daarmee het oudste en grootste verenigingshuis van L.V.V.S. Augustinus.

In 2013 is de eigenaar van het pand, de Leidse Stichting Studentenhuisvesting (SLS), gefuseerd met de stichting DUWO. Het pand is nu eigendom van laatstgenoemde stichting.

Bekende oud-bewoners zijn onder anderen:

• Mr. E.F. Bonjer
• Mr. Age van van Hettinga Tromp
• Mr. Henricus Tollens
• Philippe Brood