Mondelinge geschiedenis

In Nederland deed Ben Sijes begin van de jaren 1950 onderzoek naar de Februaristaking in de Tweede Wereldoorlog door middel van interviews, omdat hij hierover geen betrouwbare geschreven bronnen vond.[3] Begin jaren 1970 vestigden feministen de aandacht op vrouwen als groep die door middel van mondelinge geschiedenis zichtbaar zou kunnen worden gemaakt. Vrouwen hadden tot dan toe in de regel slechts bij hoge uitzondering plaats in de geschiedschrijving, en dan vaak als 'vrouw van'.

In Nederland is Selma Leydesdorff, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, de productiefste en bekendste wetenschapper in dit vakgebied. Zij gebruikte de methode als een van de eersten binnen het historisch onderzoek, aanvankelijk vanuit feministisch perspectief,[4] maar in de loop der jaren kwamen daar andere groepen bij: het Amsterdams joods proletariaat, overlevenden van natuurramp, oorlogsgeweld en misdaden tegen de mensheid. Leydesdorff droeg in hoge mate bij aan de theoretische ontwikkeling van het vak en is in het internationaal wetenschappelijk discours een veelgevraagd auteur en spreker. Van haar hand verschenen diverse boeken en artikelen, door haar inzet ontwikkelde het vak zich in Nederland tot een bloeiende tak van wetenschap.

In 1996 promoveerde Hanneke Willems aan het Historisch Seminarium van de Universiteit van Amsterdam met een studie naar de beleving van de Spaanse Burgeroorlog door burgers: Gedeeld verleden: Herinneringen van anarchosyndicalisten aan Albalate de Cinca, 1928-1938.[5] Tussen 1997 en 2001 is onder de vleugels van de Stichting Mondelinge Geschiedenis Indonesië een reeks Nederlandstalige interviews afgenomen met mensen die gedurende de jaren 1930-1962 in Nederlands-Indië, Indonesië en Nieuw-Guinea woonden om het einde van de Nederlandse koloniale aanwezigheid in Azië te documenteren.[6] Samenvattingen hiervan verschenen in het boek Memories of 'The East' van antropoloog Fridus Steijlen.[7] Professor S.O. Robson van de Monash University Melbourne merkte op dat het merendeel van de interviews een perspectief bood waar tot dan toe weinig aandacht was geweest onder Indonesië-historici uit de niet-Nederlandse academische traditie.

Voor het ADVN was in Vlaanderen het project mondelinge geschiedenis een van de eerste projecten door hen aangevat. Men interviewde met een wetenschappelijk gefundeerde aanpak in de periode 1984 tot 1986 een aantal personen die de geschiedenis van het Vlaams-nationalisme vanuit diverse invalshoeken meemaakten. Men werkte systematisch interviews af omtrent de (politieke) reorganisatie van het Vlaams-nationalisme na de Tweede Wereldoorlog (Vlaamse Concentratie, Volksunie), omtrent de vrouwenbeweging (o.a. over de Vrouwenbeweging voor Amnestie, in samenwerking met de Federatie van Vlaamse Vrouwengroepen), omtrent de groep Nederland Een! (ontstaan, werking, organisatie enz. van de oppositiebeweging Nederland Een! en van gelijkaardige bewegingen tijdens de Tweede Wereldoorlog). Men kon steunen voor de methodologie op twee instructieteksten van prof. Bruno De Wever (over het interview en de transcriptie) en in een handleiding voor individuele en collectieve projecten (zie literatuur).

In de Afrikaanse geschiedschrijving neemt mondelinge overlevering een grote plaats in, getuige bijvoorbeeld het prestige van de griots. The History of the Gold Coast and Ashanti (1889) van Carl Christian Reindorf berustte goeddeels op orale bronnen, net als The History of the Yorubas (1921) van Samuel Johnson. De Belg Jan Vansina droeg bij aan het formaliseren van de methode.